Na początku 2024 roku udostępniono najnowsze zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, które podkreślają to, jak ważne dla kobiet, które planują ciążę, jest przyjmowanie suplementów diety.
Odpowiednie przygotowanie do rodzicielstwa ma na celu nie tylko wspierać rozwój płodu i prawidłowy przebieg ciąży, ale również poprawić ogólne zdrowie i funkcjonowanie organizmu przyszłej mamy.
Przeczytaj artykuł, aby dowiedzieć się, które składniki odżywcze mają w tej kwestii największe znaczenie.
Suplementacja przed ciążą – kiedy ją rozpocząć?
Zanim odpowiemy na pytania, od czego zacząć planowanie ciąży i jakie są zalecenia dotyczące suplementacji składników mineralnych i witamin dla kobiet starających się o dziecko, warto określić odpowiedni czas, w którym należy zacząć jakiekolwiek działania związane z tymi kwestiami.
Kiedy rozpocząć przyjmowanie suplementów przed ciążą? Istnieją różne rodzaje witamin i składników mineralnych, które powinnaś przyjmować w okresie przedkoncepcyjnym. Niektóre z nich są istotne ze względu na zdrowie przyszłego dziecka, inne zaś wpływają na układ hormonalny i rozrodczy, wspierając Twój organizm w zajściu w ciążę. Jeśli chodzi o spełnianie zaleceń dotyczących czasu rozpoczęcia świadomych przygotowań do rodzicielstwa, to znacznie ważniejsze jest przestrzeganie tych rekomendacji, które dotyczą już samego rozwoju dziecka. Choć niewątpliwie najkorzystniejsze będą te działania, które będą wspierać zarówno zdrowie przyszłej mamy, jak i prawidłowy rozwój płodu.
Zaleca się, aby kobiety przygotowujące się do ciąży rozpoczęły suplementację co najmniej 12 tygodni przed planowaną koncepcją. Takie działanie pozwala odpowiednio przygotować organizm na nadchodzące zmiany i zapewnić wszystkie niezbędne składniki odżywcze – już od pierwszych dni ciąży. Należy tutaj podkreślić, że ważne jest samo przygotowanie. Organizm przyszłej mamy powinien być odpowiednio wysycony najważniejszymi składnikami. Stąd pojawiają się zalecenia dotyczące nie tylko tego, co suplementować przed ciążą, ale także kiedy należy zacząć to robić.
Warto także pamiętać, że wiele kobiet może nie planować ciąży z dużym wyprzedzeniem. W takich przypadkach, szczególnie gdy kobiety regularnie współżyją i znajdują się w wieku rozrodczym, zaleca się stałe przyjmowanie określonych suplementów diety.
Witaminy przed ciążą – jakie warto zażywać?
Jakie suplementy diety powinny stanowić podstawę przygotowań do ciąży?
Kwas foliowy
Suplementacja kwasu foliowego jest niezbędna dla każdej kobiety planującej ciążę – związek ten jest kluczowy w zapobieganiu wadom cewy nerwowej u płodu. Zaleca się przyjmowanie 0,4 mg kwasu foliowego lub 0,4 mg kwasu foliowego + 0,4 mg 5-MTHF dziennie, rozpoczynając co najmniej 12 tygodni przed planowanym poczęciem.
Istotne jest, że sam kwas foliowy powinien być przyjmowany w połączeniu z jego aktywną formą, 5-MTHF, aby maksymalnie zwiększyć jego skuteczność – zwłaszcza u osób z mutacjami genu MTHFR, które mogą wolniej metabolizować jego nieaktywne formy.
Warto także zaznaczyć, że prawidłowy przebieg wszystkich przemian, kwasu foliowego – czyli zdolności organizmu do jego efektywnego wykorzystywania – zależy nie tylko od samej jego ilości, ale także od obecności innych ważnych składników diety w tym m.in. witaminy B2, B6, B12 i cynku. Tak więc przyjmowanie kwasu foliowego przed ciążą powinno być połączone z pełnowartościową dietą i ewentualną dodatkową suplementacją innych niezbędnych substancji.
Witamina B12
Witamina B12 (tak jak już wspomnieliśmy) odgrywa ważną i wręcz niezastąpioną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu szlaku przemian folianów – zwłaszcza w procesie metylacji, który ma znaczenie dla rozwoju DNA oraz prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.
Suplementacja witaminy B12 jest zalecana szczególnie dla kobiet, których dieta przed ciążą wyklucza lub mocno ogranicza główne źródła kobalaminy. W tym przypadku mowa przede wszystkim o osobach na dietach wegetariańskich lub wegańskich (witamina B12 znajduje się wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego).
Niedobory B12 mogą prowadzić do poważnych komplikacji w trakcie ciąży i połogu. Optymalne spożycie witaminy B12 wspomaga również absorpcję (wchłanianie) folianów i przyczynia się do zmniejszenia poziomu homocysteiny w organizmie.
Witamina B6
W oficjalnych rekomendacjach tego, co brać przed ciążą możemy przeczytać także o witaminie B6 (pirydoksynie), która także wspiera metabolizm homocysteiny i jest niezbędna dla efektywnej syntezy neurotransmiterów oraz mieliny (korzystny wpływ na układ nerwowy – zarówno w okresie ciąży, jak i starań o dziecko).
Regularne przyjmowanie witaminy B6 pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu homocysteiny. Kobiety z wysokimi wartościami homocysteiny znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka chorób układu krążenia. Kontrolne badania diagnostyczne podczas przygotowań do ciąży także powinny obejmować pomiar tego parametru (badania krwi). Planowanie dziecka wymaga troski o swoje zdrowie i prawidłową kondycję całego organizmu, a dodatkowe przyjmowanie witaminy B6 może okazać się naprawdę istotne dla ochrony zdrowia sercowo-naczyniowego.
Cholina
Cholina bierze udział w tworzeniu betainy – niezbędnego związku dla prawidłowego przebiegu procesu metylacji, a jej spożycie ma bezpośredni wpływ na ryzyko rozwoju wad cewy nerwowej u płodu.
Podczas ciąży, cholina wspomaga także transport kwasu dokozaheksaenowego (DHA) przez łożysko – wielonienasyconego kwasu tłuszczowego z rodziny omega-3, który jest niezbędny dla rozwoju mózgu i siatkówki oka dziecka.
Badania pokazują, że odpowiednie spożycie choliny może pozytywnie wpłynąć na rozwój poznawczy, behawioralny oraz pamięć dziecka. Ponadto, w badaniach obserwowano, że wysokie spożycie choliny może zmniejszać poziom hormonu stresu (kortyzolu), w krwi pępowinowej, co wiąże się z korzystnym wpływem na dziecko – zarówno w życiu płodowym, jak i po narodzeniu.
Witamina D
Suplementacja witaminy D jest zalecana w celu wspierania zdrowia układu kostnego matki i dziecka. Witamina D pomaga w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej, której stan w organizmie przyszłej mamy ma ogromny wpływ na rozwój kości płodu. Co więcej, odpowiednia podaż witaminy D pomaga ograniczyć ryzyko wystąpienia wielu komplikacji w ciąży i okołoporodowych.
Dawka przyjmowanej witaminy dla planujących ciążę kobiet powinna wynosić 2000 IU dziennie – zwłaszcza w Polsce, gdzie synteza witaminy D w skórze jest ograniczona przez brak wystarczającej ekspozycji na słońce przez większość roku. Bardzo ważne jest także regularne monitorowanie poziomu witaminy D w organizmie, które może pomóc w dostosowaniu jej dawki do indywidualnych potrzeb.
Suplementacja przed ciążą – co poza witaminami?
Chociaż najnowsze zalecenia PTGiP, które dotyczą suplementów diety w czasie starań o dziecko i przygotowań do ciąży, skupiają się przede wszystkim na witaminach, nie można zapominać o równie ważnych innych składnikach odżywczych. Wyróżnia się konkretne substancje, które mogą znacząco wpłynąć na przebieg ciąży oraz na zdolność do jej poczęcia.
Kwasy omega-3
Kwasy omega-3 wspomagają jakość komórek jajowych, korzystnie wpływają na układ hormonalny przyszłej mamy i poprawia płodność, zwiększając tym samym szanse na zajście w ciążę. Oprócz tego suplementacja przed i w trakcie ciąży pozwala wysycić nimi organizm kobiety i tym samym korzystnie wpływać na rozwój układu nerwowego płodu i jego prawidłowy wzrost.
Żelazo
Jest niezbędne do produkcji hemoglobiny, a jego odpowiednia podaż zapobiega anemii. W ciąży zapotrzebowanie na żelazo znacznie wzrasta, dlatego tak ważne jest zadbanie o jego odpowiednie zmagazynowanie jeszcze przed poczęciem. Żelazo, jako składnik hemoglobiny, zapewnia odpowiednie dostarczenie tlenu do płodu.
Warto jednak zaznaczyć, że suplementacja żelaza powinna być prowadzona pod ścisłą kontrolą lekarza, ponieważ jego nadmiar w organizmie powoduje znaczne zwiększenie produkcji wolnych rodników, które mogą przyczynić się do nieodwracalnych zaburzeń w rozwoju dziecka.
Jod
Jod wspiera prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, a jego suplementacja może być ważna zarówno dla utrzymania równowagi hormonalnej niezbędnej do zajścia w ciążę, jak i dla rozwoju neurologicznego dziecka. Jod jest niezbędny dla utrzymania odpowiedniego poziomu hormonów tarczycy, jednak jego zbyt wysoka podaż może negatywnie wpływać na przebieg ciąży. Tutaj również kluczowa jest dawka przyjmowanego suplementu diety, która powinien określić lekarz prowadzący ciążę.
Magnez
Magnez wspiera zdrowie mięśni i układu nerwowego, co ma znaczenie w obliczu fizjologicznych zmian zachodzących w ciele kobiety w ciąży. Reguluje również ciśnienie krwi, pomagając zapobiegać stanom przedrzucawkowym. Suplementacja tego składnika jest bezpieczna – dotychczas nie wykazano wśród ciężarnych kobiet znaczących skutków ubocznych suplementacji.
Suplementacja przed ciążą – podsumowanie
Świadome podejście do planowania rodziny jest niezwykle ważną kwestią zarówno dla zdrowia przyszłej mamy, jak i jej dziecka. Jak przygotować się do ciąży? Podstawą jest zdrowy styl życia, zbilansowana dieta, która spełnia dzienne zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, regularna aktywność fizyczna oraz unikanie szkodliwych nawyków – palenia tytoniu czy nadmiernego spożycia alkoholu.
Jednak nawet bardzo zdrowe nawyki żywieniowe mogą wymagać wsparcia w postaci suplementów diety. Podejmując decyzję o rozpoczęciu suplementacji, pamiętaj, aby zawsze skonsultować ją z lekarzem i wybierać tylko te preparaty, które charakteryzują się sprawdzonym i dokładnie określonym składem. Suplementy diety formeds mogą okazać się najlepszym wyborem dla kobiet planujących ciążę – oferują bezpieczeństwo i skuteczność działania, wspierane przez dokładnie kontrolowaną jakość.
Bibliografia
- Bomba-Opoń, D., Hirnle, L., Kalinka, J., & Seremak-Mrozikiewicz, A. (2017). Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2(5), 210-214.
- Ginekologicznego, Z. E. P. T. (2014). Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących. Ginekol Pol, 85, 395-399.
- Bojanowska, M., & Kostecka, M. (2018). Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. Kosmos, 67(2), 425-439.
- Swora-Cwynara, E., Polaczykb, A., & Dobrowolskac, A. (2023). Żywienie kobiet w ciąży i karmiących piersią. PIELĘGNIARSTWO POLSKIE POLISH NURSING, 102.
- Rzeźnik, M., & Suliburska, J. (2016). Suplementacja witaminowo-mineralna u kobiet w wieku prekoncepcyjnym. In Forum Zaburzeń Metabolicznych (Vol. 7, No. 3, pp. 106-110).
Artykuł sponsorowany