Kiedy udać się z dzieckiem do psychologa?

Rodzic chce, by jego dziecko czuło się szczęśliwe, spełnione. Chce, by prawidłowo się rozwijało i było otoczone dobrymi ludźmi, nawiązywało satysfakcjonujące relacje. Różne są sytuacje  życiowe. Doświadczamy w nich całego wachlarza emocji – nie tylko pozytywnych, przyjemnych dobrych, ale również emocji trudnych, nieprzyjemnych, takich które nas zasmucają. 

Zarówno małe dzieci jak i te dorastające odczuwają wszystkie te stany. Jak sobie z tym radzić? Co powinno zaniepokoić rodzica – trudne emocje, zachowanie? Kiedy należy udać się do psychologa z młodszym dzieckiem, a kiedy z nastolatkiem? Oraz co istotne, czy do psychologa dziecięcego potrzebne jest skierowanie?

Kiedy udać się z dzieckiem do psychologa?

Zaczynając od najmłodszych dzieci – co powinno nas zaniepokoić i skłonić do rozważenia kwestii: kiedy udać się z dzieckiem do psychologa?

Może to być sytuacja, kiedy widoczne staje się, że dziecko nie rozwija się harmonijnie. Obawa rodzica może pojawić się w momencie, gdy jakieś zachowanie występuje w nadmiarze, jest go za mało, albo nie pojawia się ono wcale (np. dziecko długo nie mówi, nie wskazuje palcem, a ma skończony rok). Może to być również sytuacja, w której opiekun obserwuje nadaktywność dziecka, zabawę w nietypowy sposób, sztywne działanie, agresję, niespokojne, czy zbyt zamknięte i wycofane zachowanie.

Jakie mogą być przyczyny nieharmonijnego procesu rozwojowego? 

Niektóre dzieci mogą być wysoko rozwinięte w pewnych obszarach, np. intelektualnie czy motorycznie, natomiast ich rozwój może być niedostateczny względem przeżyć emocjonalnych czy społecznych. Niepokój rodzica mogą powodować:

• kłopoty zdrowotne, których lekarze nie potrafią wyjaśnić medycznymi względami (alergie, wysypki, kłopoty z żołądkiem);
• do psychologa zgłosić się można w sytuacji, gdy dziecko ma tiki, jąka się lub występuje regres pod postacią moczenia nocnego;
• powodem, z którym rodzice sobie nie radzą są również problemy emocjonalne, czy społeczne dziecka, czasem kwalifikowane jako zaburzenia, tj.: zaburzenia lękowe, odżywiania, zaburzenia w relacji z otoczeniem, przeżycia traumatyczne, powstałe po jakimś urazie, czy sytuacji silnie stresującej, a także podejrzenia, że dziecko się okalecza;
• niektórzy rodzice, nauczyciele sugerują wizytę u psychologa dla dzieci, które wg nich niedostatecznie szybko przyswajają treści szkolne i podręcznikowe.

Jeśli zastanawiasz się, kiedy udać się z nastolatkiem do psychologa – pamiętaj, że im wcześniej odwiedzisz gabinet specjalisty, tym lepiej. Łatwiej jest korygować trudności u dziecka, niż „zmieniać” już utrwalone błędy.

Jak powiedzieć rodzicom rodzicom, że chcę iść do psychologa?

Niektóre dzieci same wykazują chęć udania się do specjalisty. Czasem trudnym zadaniem wydaje się kwestia tego: jak powiedzieć rodzicom, że chcę iść do psychologa? Zwłaszcza, że część rodziców bagatelizuje problemy, bądź od nich ucieka.

Trzeba jasno wskazać, że opór rodziców przed diagnozą psychologiczną jest jak najbardziej uzasadniony. Przecież chodzi o rodzącą się w nich obawę przed stygmatyzacją – „coś z dzieckiem jest nie do końca tak, jak powinno być”. Każdemu rodzicowi trudno jest zaakceptować myśl o tym, że dziecko może mieć jakiś kłopot. Nawet nieświadomość może podpowiadać, by nie dostrzegać niewygodnych aspektów, czy sytuacji dotyczących dziecka. Jednak takie zachowanie może prowadzić do lekceważenia, a nawet całkowitego zaniedbania problemu.

Rodzic który boi się, że dziecko ma problem, często stroni od świadomości na jego temat. A gdyby tak kłopot, który dostrzegamy, potraktować jako wyzwanie dotyczące dziecka? A może niegrzeczne zachowanie dziecka w przedszkolu wynika z dużej ilości bodźców, a nie z powodu problemów, które ma dziecko? Słuchajmy tego, co dziecko ma do przekazania – być może samo wysyła nam sygnały, tylko nie wie jak powiedzieć rodzicom, że chce iść do psychologa.

Na czym polega pomoc psychologiczna dla dzieci i młodzieży?

Badania psychologiczne, które może przeprowadzić poradnia psychologiczna, mogą pomóc zidentyfikować źródło problemu. Nawet jeśli okaże się, że rodzic ma do czynienia z kłopotem, który wynika z wrodzonych cech dziecka, to istnieje szereg możliwości, które pozwolą ustalić np. indywidualne wymagania edukacyjne. To może zapobiec zniechęceniu dziecka, a tym samym ustrzec przed wycofaniem i pogłębianiem się problemu. 

W trudnej sytuacji związanej, np. z rozwodem rodziców, śmiercią kogoś bliskiego – rodzice nie zawsze czują się silni, by porozmawiać z dzieckiem. Czy mogą wtedy pomyśleć o spotkaniu z psychologiem? O rozmowie w towarzystwie psychologa? Czy psycholog może pomóc powiedzieć rodzicom o problemie, z jakim się mierzą, tym samym okazując wsparcie w konfrontacji z dzieckiem?

Są takie sytuacje w życiu rodziny, kiedy lepiej udać się z dzieckiem do psychologa. W relacjach rodzice – dzieci, że dorośli nie zawsze czują się kompetentni, albo odczuwają, że sytuacja przerosła ich siły, emocje i możliwości rozumienia, by odpowiedzialnie przeprowadzić dziecko przez trudny moment. Rozmowa z kimś „obcym”, kto spogląda na sytuację z innej perspektywy, może okazać się pomocna i łagodząca przeżywany trudny moment.

Jak rozpoznać, że warto poprosić o pomoc specjalistę?

Przede wszystkim trzeba zaufać intuicji, która podpowiada, kiedy najlepiej udać się z młodszym dzieckiem, bądź nastolatkiem do psychologa. Czujemy, że„dzieje się coś niepokojącego”, „czy mam możliwość wsparcia/pomocy dziecka tu i teraz?” Rodzic czuje przecież, czy powstające w funkcjonowaniu dziecka przeszkody, powodują trudności w codziennym funkcjonowaniu dziecka i rodziny. 

Jeśli przykładowo: dziecko od jakiegoś wyróżniającego się momentu jest płaczliwe, rozdrażnione, nie może spać, jeść, czuje lęk, nietypowe dolegliwości pochodzące z ciała, to może to być sygnał, że dzieje się coś trudnego w życiu dziecka. Oczywiście nie chodzi tu o jednorazowe sytuacje, ale o dłużej utrzymujący się symptom. Być może dziecko samo czuje potrzebę rozmowy ze specjalistą, ale nie wie jak powiedzieć rodzicom, że chce iść do psychologa.

Czy do psychologa dziecięcego potrzebne jest skierowanie?

Przy okazji obserwacji niepokojących zachowań dziecka, a także wtedy kiedy odkryjemy, że dziecko samo nie wie, jak powiedzieć rodzicom, że chce iść do psychologa, ale tego potrzebuje, pojawia się praktyczne zagadnienie związane z samym udaniem się na wizytę do specjalisty – a mianowicie kwestia skierowania. Zastanawiasz się, czy do psychologa dziecięcego potrzebne jest skierowanie?

Jeśli rodzic zdecyduje się udać do psychologa z dzieckiem w ramach NFZ, takie skierowanie będzie potrzebne. Wystawić je może zarówno lekarz rodzinny, pediatra, jak i psychiatra. Jeśli jednak zależy nam na czasie, warto pomyśleć o wizycie w prywatnym gabinecie, gdzie już skierowanie nie jest wymagane.

Czy i co psycholog może powiedzieć rodzicom: czyli jak wyglądają konsultacje z psychologiem?

Zastanawiasz się jak wyglądają konsultacje z psychologiem, bądź chcesz wiedzieć czy psycholog może powiedzieć rodzicom o tematach poruszanych na wizycie?

Konsultacja psychologiczna dzieci polega na pracy indywidualnej z dzieckiem lub w dalszym etapie na terapii rodziny. Zazwyczaj początkowo odbywają się trzy spotkania diagnostyczno-konsultacyjne. Pierwsze wizyty służą określaniu problemu przez psychologa czy psychoterapeutę oraz budowaniu relacji z dzieckiem i jego rodzicami. Zarówno spotkania diagnostyczne jak i terapeutyczne odbywają się z częstotliwością raz na tydzień.

Zdarzają się takie problemy u dzieci, które wymagają częstszych spotkań z psychologiem. Czasem psycholog praktykuje schemat, gdzie pierwsza konsultacja odbywa się z samym rodzicem (np. przy podejrzeniu, że dziecko się okalecza) by poznać problem od strony osoby dorosłej, potem zaprasza się dopiero dziecko.

W pomocy psychologicznej kontakt z rodzicem i jego częstotliwość oraz to, czy i co dokładnie psycholog może powiedzieć rodzicom o swoich spostrzeżeniach względem dziecka,  w dużej mierze zależy od podejścia teoretycznego terapeuty. Jednak odnośnie kwestii, czy psycholog może powiedzieć rodzicom o tym, czego dowiedział się od dziecka podczas konsultacji, należy zaznaczyć, że nie można wymagać od specjalisty, aby ten dzielił się z opiekunami wszystkimi informacjami uzyskanymi w trakcie świadczenia usług. Psycholog lub psychoterapeuta mogą natomiast przekazać rodzicom ogólne wnioski i zalecenia terapeutyczne.

Aspekt zabawy w praktyce terapeutycznej

W przypadku terapii dzieci i młodzieży często wykorzystuje się w praktyce terapeutycznej zabawę, bądź włącza się w pracę elementy zabawy. Pomaga ona w nawiązaniu kontaktu z dzieckiem w naturalny sposób. Z perspektywy terapeutycznej, zabawa daje dziecku możliwość odreagowania emocji, a terapeucie szansę na zaobserwowanie uczuć i zachowań małego pacjenta. Poza tym dla dziecka przyjemnością jest uczestniczenie w zabawie, ona zaś buduje klimat zaufania i bezpieczeństwa w gabinecie psychologicznym.

Podczas spotkania psycholog przygląda się w jaki sposób dziecko traktuje przedmioty, a także interpretuje ich aspekt symboliczny (lalek, klocków). Dziecko buduje świat wyobraźni, pokazując często obraz własnego dzieciństwa.

Jak przygotować dziecko do wizyty u psychologa?

Jeśli rodzice są sceptyczni i niechętni, mówią o spotkaniu jak o karze za złe zachowanie w przedszkolu, czy szkole i tak będzie je odbierać również dziecko. Psychologa czy psychoterapeutę należy przedstawić jako osobę, która zrozumie sprawy, udzieli pomocy w trudnościach, pomoże w budowaniu zasobów. Wtedy spotkanie stanie się dla dziecka lżejsze i będzie bardziej otwarte.

Kiedy udać się z nastolatkiem do psychologa?

Okres dorastania dzieci – czy psycholog może pomóc w rozwiązywaniu pojawiających się w tym okresie konfliktów?

Czas dorastania to dużo zmian na poziomie fizjologicznym i psychologicznym. Jest to okres nowy zarówno dla nastolatka jak i dla jego rodzica, jawiący się jako rewolucja życiowa. Na poziomie biologii ciało młodego człowieka zmienia się w ciało dorosłej osoby, hormony grają pierwsze skrzypce. Zmiany dotyczą też innych sfer rozwoju. Na poziomie poznawczym, emocjonalnym pojawia się większy krytycyzm do wszystkich i wszystkiego, a także trudności z regulacją tłoczących się emocji.

Bunt miesza się z potrzebą bycia akceptowanym. Dodatkowo trzeba podkreślić natłok bodźców z multimediów, pęd świata, życia i emocjonalną huśtawkę. To tworzy mieszankę wulkaniczną. W takiej atmosferze mogą zacząć pojawiać się następujące problemy:

• alkohol lub narkotyki;
• brak respektowania jakichkolwiek zasad (społecznych, domowych, szkolnych);
• agresja w kierunku otoczenia;
• nastroje depresyjne, wycofanie, autoagresja;
• zaniedbywanie obowiązków;
• a nawet podejrzenie, że dziecko się okalecza. 

Mogą mieć miejsce także niewyjaśnione problemy zdrowotne – częste bóle głowy, brzucha, infekcje. 

Pomoc psychologiczna a wsparcie rodzica

Czasem pomoc psychologa godzi w ego rodzica, uderzając w obraz idealnego opiekuna. Są sytuacje gdzie mama, tata myślą, że są niewystarczającym wsparciem dla dziecka, że nie radzą sobie. Warto spojrzeć na to z innej strony – skorzystanie z pomocy psychologicznej, pomaga dziecku w rozwiązaniu kłopotu. 

Obserwacja własnego dziecka i dostrzeżenie przez rodzica, że istnieje jakiś problem, jest bardzo ważną kompetencją rodzicielską. Nikt nie uważa, że rodzic jest zły, jeśli chce znaleźć pomoc dla dziecka.