Cytomegalia w ciąży – co oznacza dodatni CMV IgG, przy ujemnym IgM i czy przebyta infekcja zagraża dziecku?
Wiele przyszłych mam, przeglądając niejedno internetowe forum dla ciężarnych, natyka się na niepokojące hasła, takie jak cytomegalia w ciąży czy cytomegalowirus w ciąży. Ten powszechny wirus, choć zwykle niegroźny dla dorosłych, może stanowić poważne zagrożenie dla rozwijającego się płodu.
W tym artykule wyjaśniamy, co oznacza dodatni wynik CMV IgG w ciąży, czy przebyta cytomegalia oznacza to samo, co uśpiona cytomegalia w ciąży? Co to znaczy, że CMV IgG jest reaktywny, jak zinterpretować wynik: IgG > 500, lub CMV IgG dodatni, a IgM ujemny w ciąży? Oczywiście wszystkie wyniki badań oraz wątpliwości zawsze należy konsultować z lekarzem prowadzącym ciążę, jeśli jednak chcesz poznać odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące cytomegalii w ciąży, zapraszamy do dalszej lektury.
Cytomegalia w ciąży: Czym jest tajemniczy cytomegalowirus w ciąży i skąd się bierze?
Cytomegalia w ciąży, jak i w każdym innym momencie życia wywołana jest przez ludzki cytomegalowirus (HCMV, Human Herpes Virus 5 – HHV-5), który należy do rodziny Herpesviridae. Podobnie jak inni przedstawiciele tej rodziny wirusów, cytomegalowirus charakteryzuje się biologiczną zdolnością do rozwinięcia latencji (stan utajony, tzw. uśpiona cytomegalia), z możliwością reaktywacji w każdym momencie życia, najczęściej w okresie obniżonej odporności. Człowiek jest jedynym rezerwuarem tego patogenu. Zakażenie cytomegalowirusem występuje powszechnie; w Polsce przeciwciała stwierdza się u około 70% populacji, a wśród kobiet w wieku prokreacyjnym nawet u 90% [1].
Ekspert radzi
Głównymi źródłami zakażenia pierwotnego dla kobiet w ciąży jest kontakt seksualny z osobą zarażoną, oraz częsty i długotrwały kontakt z dużymi skupiskami dzieci poniżej 3 roku życia. Małe dzieci, w przeciwieństwie do osób dorosłych, mogą wydalać cytomegalowirus w ślinie i moczu przez długi czas (nawet 6 do 42 miesięcy). Źródłem zakażenia mogą być też płyny ustrojowe, takie jak mleko matki, krew, nasienie, ślina i mocz. Chociaż u większości osób dorosłych zakażenie CMV jest bezobjawowe, pierwotne zakażenie cytomegalią w ciąży niesie ze sobą ryzyko powikłań i jest większym zagrożeniem dla płodu, niż infekcja wtórna — czyli zakażenie u osoby, która wcześniej chorowała.
Przebyta cytomegalia a ciąża: ryzyko wrodzonego zakażenia CMV u dziecka
Choć dla zdrowej kobiety z prawidłową odpornością zakażenie CMV jest zazwyczaj klinicznie nieistotne, to pierwotna cytomegalia w ciąży jest najczęstszą przyczyną wrodzonego zakażenia cytomegalowirusem na świecie i może stanowić poważne zagrożenie dla rozwijającego się płodu.
Ekspert radzi
Największe ryzyko poważnych, długotrwałych następstw dotyczy niemowląt, których matki przeszły pierwotne (czyli pierwsze w życiu) zakażenie cytomegalowirusem w I połowie ciąży. Natomiast jeśli wyniki badań potwierdzają u kobiety w ciąży przebytą cytomegalię (zakażenie z przeszłości, przed ciążą), ryzyko transmisji zakażenia na płód to jest niskie, ale nie niemożliwe – szacowane jest na 0,5% do 3% [2]. Podobnie sytuacja wygląda, gdy cytomegalia w ciąży jest uśpiona — ryzyko transmisji wertykalnej (z matki na dziecko), choć nie jest zerowe, to jednak bardzo niskie.
Na forum kobiety pytają: Czym różni się przebyta cytomegalia, od cytomegalii uśpionej w ciąży?
To pytanie pojawia się niemal na każdym forum internetowym dla przyszłych mam i dotyka sedna problemów związanych ze zrozumieniem wyników badań diagnostycznych w kierunku cytomegalowirusa w ciąży. W kontekście medycznym, terminy: ,,przebyta cytomegalia a ciąża” oraz ,,uśpiona cytomegalia w ciąży” odnoszą się do różnych stanów infekcji, choć są ze sobą powiązane.
Kluczowa różnica polega na tym, że wirus cytomegalii (CMV), jako wirus opryszczki (Herpesviridae), ma zdolność do pozostawania w organizmie w stanie utajonym — uśpionym (latentnym) przez całe życie człowieka, który przebył infekcję.
Przebyta cytomegalia, a ciąża — co to znaczy, że CMV IgG jest reaktywny?
Termin „przebyta cytomegalia a ciąża” odnosi się zazwyczaj do stanu, w którym kobieta była zakażona CMV przed zajściem w ciążę i wytworzyła przeciwciała klasy IgG (wynik CMV IgG dodatni w ciąży, inaczej określany jako CMV IgG reaktywny). Oznacza to, że ciężarna ma już prekoncepcyjną odporność i w jej surowicy wykrywa się przeciwciała anty-CMV IgG, które pozostają wykrywalne przez całe życie. Jak już wspominaliśmy, w przypadku cytomegalii przebytej przed ciążą, ryzyko transmisji zakażenia na płód jest bardzo małe (0,5% do 3%).
Rekomendowane produkty
Położna, Ekspertka ds. opiniowania produktów użytkowych w Instytucie Matki i Dziecka
Cytomegalia uśpiona w ciąży
Termin „cytomegalia uśpiona w ciąży” jest bliższy opisowi latencji (stanu utajenia) wirusa, ale w praktyce medycznej, gdy mówimy o ryzyku dla płodu, odnosi się do potencjalnego scenariusza reaktywacji lub reinfekcji cytomegalowirusem w ciąży.
Oznacza to, że uśpiony cytomegalowirus z jakieś przyczyny może reaktywować się w organizmie ciężarnej. Może również dojść do zakażenia nowym, innym szczepem CMV, mimo że kobieta w ciąży posiadała przeciwciała z przebytej cytomegalii (wynik CMV IgG dodatni w ciąży lub IgG reaktywny w ciąży).
Te zjawiska są określane wspólnym mianem infekcji niepierwotnej (non-primary infection – NPI), która, choć rzadziej niż infekcja pierwotna, również może prowadzić do transmisji wirusa do płodu. Szacuje się, że 1% do 14% kobiet w ciąży doświadczy infekcji niepierwotnej [3].
Cytomegalia w ciąży: ryzyko dla płodu
Konsekwencje zakażenia wrodzonego mogą być bardzo poważne. Nawet 1 na 10 niemowląt, które zaraziły się cytomegalowirusem w ciąży (zakażenie od matki — wrodzone zakażenie), będzie miało objawy kliniczne już przy urodzeniu, a kolejne 10% do 25% dzieci, które początkowo są bezobjawowe, rozwinie powikłania w późniejszym okresie, głównie postępujący niedosłuch odbiorczy [4]. Cytomegalia w ciąży jest najczęstszą przyczyną niegenetycznego niedosłuchu — neurosensoryczny niedosłuch (SNHL) [3, 5].
Inne możliwe skutki wrodzonej cytomegalii to m.in.:
- małogłowie,
- zwapnienia śródczaszkowe,
- opóźnienie rozwoju psychoruchowego i umysłowego,
- w najcięższych przypadkach zgon płodu lub noworodka (około 10% po zakażeniu wewnątrzmacicznym) [4].
Pamiętaj: Niezależnie od wyników badań w kierunku cytomegalii w ciąży, nie warto wpadać w panikę — lekarz prowadzący ciążę dokładnie zinterpretuje wyniki, zleci ewentualną diagnostykę uzupełniającą i, jeśli będzie to konieczne, wdroży odpowiednie leczenie. Najważniejsze to zaufać specjalistom i nie martwić się na zapas — w większości przypadków cytomegalia w ciąży nie stanowi powodu do obaw.
Cytomegalia w ciąży: Interpretacja wyników serologicznych (CMV IgM, CMV IgG i awidność)
Diagnostyka cytomegalowirusa w ciąży koncentruje się na jak najwcześniejszym wykryciu pierwotnego zakażenia, ponieważ niesie ono największe ryzyko dla płodu. Badania opierają się na wykrywaniu przeciwciał: CMV IgM, CMV IgG oraz ewentualnie badaniu awidności (zdolności przeciwciał do wiązania antygenu) przeciwciał IgG. Najpewniejszym dowodem pierwotnej infekcji jest serokonwersja – przejście od wyniku ujemnego (seronegatywnego) do dodatniego w teście IgG w trakcie ciąży.
Pamiętaj, aby nie konsultować swoich wyników badań na forum internetowym, ale w ścisłej konsultacji z lekarzem specjalistą, który weźmie pod uwagę całą Twoją historię kliniczną.
CMV IgG dodatni — reaktywny w ciąży: co to oznacza?
W kontekście diagnostyki cytomegalowirusa w ciąży, wynik CMV IgG reaktywny (lub inaczej CMV IgG dodatni) oznacza, że kobieta miała w przeszłości kontakt z wirusem (w ciąży jest to dowód przebytej cytomegalii). Jeśli dodatkowo wynik wskazuje, że: CMV IgG jest dodatni, a IgM ujemny w ciąży, zwykle świadczy to o zakażeniu przebytym dawno.
Tak więc gdy wynik wskazuje: “CMV IgG dodatni, a IgM ujemny w ciąży” ryzyko dla płodu jest bardzo niskie. Wątpliwości pojawiają się, gdy wynik wskazuje dodatni CMV IgG, ale również dodatni CMV IgM.
Sam wynik IgM+ jest niemiarodajny i wykazuje wysoką częstotliwość fałszywie dodatnich wyników. Właśnie tutaj kluczowa jest awidność IgG.
Awidność CMV IgG — co to znaczy?
Awidność to siła wiązania przeciwciał z antygenem. Niska awidność (utrzymuje się do 3–4 miesięcy po zakażeniu) sugeruje świeże, pierwotne zakażenie, co stwarza wyższe ryzyko dla ciąży. Wysoka awidność IgG (zwykle po 6 miesiącach) wyklucza pierwotne zakażenie w ostatnich kilku miesiącach.
Jeśli wysoka awidność występuje w pierwszym trymestrze, sugeruje to infekcję przed poczęciem, a ryzyko transmisji jest niskie.
Cytomegalia w ciąży: jak zinterpretować wynik IgG > 500?
Ekspert radzi
Jeśli w badaniach w kierunku cytomegalii martwi Cię wynik IgG >500 (lub inna wysoka wartość liczbowa), pamiętaj, że same miana IgG są mniej istotne niż ocena awidności. Sam w sobie wysoki wynik miana IgG (np. CMV IgG > 500) nie jest wystarczający do postawienia diagnozy ani określenia ryzyka dla płodu. Przeciwciała IgG osiągają swoje stałe stężenie (plateau) po pierwotnym zakażeniu, a ich miano nie jest wystarczającym predyktorem ryzyka zakażenia wrodzonego.
W Instytucie Matki i Dziecka do 31 grudnia 2025 roku realizowany jest program kliniczny dla pacjentek z podejrzeniem zakażenia CMV w ciąży, w ramach którego zapewniona jest bezpłatna, pełna diagnostyka, leczenie ograniczające ryzyko powikłań u noworodka oraz monitorowanie ciężarnej przez cały okres ciąży.
Profilaktyka cytomegalii: Czyste ręce to najlepsza obrona przed cytomegalowirusem w ciąży
Ponieważ skuteczna szczepionka przeciwko cytomegalowirusowi w ciąży nie jest obecnie dostępna, kluczowe znaczenie ma profilaktyka pierwotna i edukacja, zwłaszcza dla kobiet, które jeszcze nie przechorowały cytomegalii.
Grupy ryzyka, które powinny szczególnie uważać, to kobiety, które mają częsty i długotrwały kontakt z małymi dziećmi poniżej 3 roku życia (np. pracujące w żłobkach lub mające takie dzieci w domu), ponieważ maluchy długo wydalają wirusa w ślinie i moczu.
Zalecenia profilaktyczne są proste, ale wymagają konsekwencji:
- Częste i dokładne mycie rąk mydłem i ciepłą wodą.
- Należy unikać dzielenia się jedzeniem, napojami, sztućcami, ręcznikami, szczoteczkami do zębów (także z wielu innych powodów — chociażby ryzyka zakażenia dziecka swoją próchnicą).
- Ważne jest, aby unikać całowania dziecka w usta oraz innego kontaktu ze śliną dziecka (np. oblizywanie smoczka dziecięcego, gdy upadnie na ziemię).
- Stosowanie prezerwatyw w przypadku kontaktów seksualnych z nowymi partnerami.
Nawet jeśli Twój wynik CMV IgG w ciąży jest dodatni (czyli CMV IgG reaktywny — przebyta infekcja) przestrzeganie zasad higieny może pomóc w zapobieganiu reinfekcji nowym szczepem wirusa (profilaktyka reinfekcji cytomegalowirusem w ciąży).
Cytomegalia w ciąży – najważniejsze wnioski, które warto zapamiętać
Cytomegalia jest powszechną w społeczeństwie infekcją, którą większość kobiet przechodzi najczęściej bezobjawowo, jeszcze przed zajściem w ciążę. Najniebezpieczniejsza dla płodu jest infekcja pierwotna — pierwszorazowe u kobiety zakażenie cytomegalowirusem, szczególnie w I połowie ciąży, które wiąże się z dużym ryzykiem transmisji zakażenia na płód.
Ekspert radzi
Nawet jeśli niepokoi Cię to, co przeczytałaś na forum o wynikach badań, np. masz CMV IgG > 500, pamiętaj: reaktywny CMV IgG w ciąży (czyli IgG dodatni) lub wynik CMV IgG dodatni, a IgM ujemny w ciąży zazwyczaj oznacza przebytą infekcję i bardzo niskie ryzyko dla dziecka. W ciąży kluczowe jest zachowanie zasad higieny oraz regularne kontrole lekarskie. W razie wątpliwości lub niepokojących wyników nie zwlekaj z wizytą u specjalisty – lekarz pomoże zaplanować dalszą, ewentualną diagnostykę i najlepszą opiekę dla Ciebie i Twojego maluszka.
Bibliografia (dostępy do źródeł internetowych z dnia 09.10.2025):
- Sobolewska-Pilarczyk M., Rajewski P., Rajewski P., Cytomegalia wrodzona — aktualne zalecenia dotyczące diagnostyki i terapii. Forum Medycyny Rodzinnej, 2016, tom 10, nr 6, 309–313. Link: https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/50157/37050
- Canfield D., Gabby L., Vaziri Fard E., Gyamfi-Bannerman C., Cytomegalovirus in Pregnancy. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 2023 Jun; 50(2):263–277. DOI: 10.1016/j.ogc.2023.02.002. PMID: 37149309. Link: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1002/bdra.23601
- Leber AL. 2024. Maternal and congenital human cytomegalovirus infection: laboratory testing for detection and diagnosis. J Clin Microbiol 62:e00313-23. Link: https://doi.org/10.1128/jcm.00313-23
- Milewska-Bobula B., Lipka B., Cytomegalia wrodzona – postępy w rozpoznawaniu i leczeniu. Przegląd Epidemiologiczny, 2009; 63(1): 177–183. Link do PDF (Źródło: www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl)
- Adler, Stuart P., Screening for Cytomegalovirus during Pregnancy, Infectious Diseases in Obstetrics and Gynecology, 2011, 942937, 9 pages, 2011. Link: https://doi.org/10.1155/2011/942937
- Davis N.L., King C.C., Kourtis A.P., Cytomegalovirus Infection in Pregnancy. Birth Defects Research, 2017; 109:336–346. DOI: 10.1002/bdra.23601
- Picone O., Grangeot-Keros L., Senat M.V., Fuchs F., Bouthry E., Ayoubi J., et al., Cytomegalovirus non-primary infection during pregnancy. Can serology help with diagnosis?. Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 2017 Jan; 30(2): 224–227.
- Rycel M., Gaj Z., Wilczyński J., Paradowska E., Studzińska M., Suski P., Nowakowska D., Ocena związku poziomu wiremii HCMV u matki z przebiegiem ciąży i stanem urodzeniowym noworodków. Ginekol Pol. 2013, 84, 1005-1011. Link: https://core.ac.uk/download/pdf/268474998.pdf
- Bulsiewicz D., Czech-Kowalska J., Latka-Grot J., Dobrzańska A., Profilaktyka zakażeń wrodzonych wirusem cytomegalii. Ginekologia Polska, 2016; 87(3): 173–178. Link: https://www.researchgate.net/profile/Justyna-Czech-Kowalska/publication/309783756_Profilaktyka_CMV_polska_wersja/links/582350b308aeebc4f8986adb/Profilaktyka-CMV-polska-wersja.pdf
Konsultacja medyczna
