Przerost endometrium: przyczyny, objawy, leczenie. Dlaczego endometrium ma 20mm grubości?

Kiedy u ginekologa kobieta słyszy termin przerost endometrium często jest zaniepokojona. Czy jest to groźny stan chorobowy, jakie są jego przyczyny? Czy przerost endometrium to zawsze rak, na jakiej podstawie można to stwierdzić? 

Jakie są objawy przerostu endometrium, czy konieczne jest leczenie? W tym artykule przedstawiamy podstawowe informacje związane z przerostem endometrium.

Czy przerost endometrium jest groźny, jakie mogą być przyczyny?

Choć endometrium to błona śluzowa, na stałe wyściełająca wnętrze macicy każdej kobiety, to już sama grubość endometrium jest zmienna. Jest to uzależnione przede wszystkim od:

• fazy cyklu menstruacyjnego, w której znajduje się kobieta: zaraz po menstruacji oraz gdy kobieta przyjmuje antykoncepcję hormonalną, endometrium powinno być stosunkowo cienkie (ok. 3-5 mm grubości). Czy niewielki przerost (a w zasadzie przyrost grubości) endometrium zawsze jest groźny?

Gdy u kobiety zbliża się owulacja, endometrium grubieje (ok. 7-10 mm). Na kilka dni przed krwawieniem miesiączkowym endometrium jest najgrubsze (ok. 12 mm).

• wieku pacjentki: w okresie postmenopauzalnym grubość endometrium powinna wynosić ok. 5 mm, jednak endometrium może być nieco grubsze (o. 7-8 mm) u pacjentek stosujących hormonalną terapię zastępczą (HTZ).
• stosowania różnych form antykoncepcji: wpływa ona bowiem w różnym stopniu na zmniejszenie pogrubienia endometrium w cyklu, prowadząc do spadku objętości lub całkowitego zaniku miesiączki.
• stanu hormonalnego pacjentki: np. podczas karmienia piersią, czy zaburzeń endokrynologicznych wpływających na poziom hormonów płciowych.

Przerost endometrium: czy zawsze jest groźny, czym właściwie jest przerost błony śluzowej macicy?

Pewne zmiany w grubości endometrium są całkowicie fizjologiczne u kobiet w wieku rozrodczym, jednak nadmierny przerost komórek śluzówki macicy to sytuacja, w której grubość endometrium w badaniu USG przekracza normy dla danej fazy cyklu menstruacyjnego i/lub wieku pacjentki (np. endometrium o grubości 20 mm).

Na potrzeby tego artykułu, z racji dużego zainteresowania tematem i częstego poszukiwania w internecie informacji o przeroście endometrium, będziemy używać tych określeń zamiennie, prosząc czytelnika o dystans do formy niepoprawnej.

Endometrium ma 20 mm grubości: jakie mogą być przyczyny, czy przerost endometrium to zawsze rak?

Na forum kobiety pytają nie tylko o to, jakie mogą być przyczyny przerostu endometrium, ale także, czy endometrium o grubości 20 mm to zawsze rak?

Sam pomiar grubości śluzówki macicy przy pomocy USG dopochwowego jest ważnym zabiegiem diagnostycznym, jednak w razie wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości (m.in. endometrium o grubości 20 mm) należy przeprowadzić bardziej szczegółową diagnostykę, oraz wykryć przyczynę poszerzenia endometrium.

Przyczyny przerostu endometrium mogą mieć podłoże hormonalne, ponieważ to właśnie hormony (estrogeny i progesteron) sprawiają, że endometrium zmienia swoją grubość oraz organiczne, gdy na poszerzenie śluzówki endometrium ma wpływ obecność polipów jamy macicy czy mięśniaków podśluzówkowych. Przyczyną zaburzeń gospodarki hormonalnej i w konsekwencji przerostu endometrium wpływ mogą mieć m.in.:

• otyłość;
• cukrzyca typu  II, insulinooporość;
• nadciśnienie tętnicze;
• późna menopauza;
• choroby tarczycy – przerost endometrium, a tarczyca? Poszczególne hormony oddziałują na siebie wzajemnie, dlatego zaburzenia pracy tarczycy, w szczeg. niedoczynność tarczycy, może mieć swój udział w przeroście endometrium;
• zespół Policystycznych Jajników (PCOS);
• czynniki genetyczne, czyli uwarunkowania rodzinne;
• nieprawidłowo dobrana (niezrównoważona) hormonalna terapia zastępcza w okresie okołomenopauzalnym.

Przerost endometrium a ryzyko wystąpienia raka trzonu macicy

Omawiając przyczyny rozrostu endometrium warto nadmienić, że nie każdy przerost endometrium to zawsze rak. Do wystąpienia raka trzonu macicy (oprócz wyżej wymienionych czynników) predysponuje także: brak posiadania potomstwa, wczesne wystąpienie miesiączki (przed 11 r.ż.) oraz późna menopauza (po 55 r.ż.).

Aby orzec, czy przerost endometrium jest groźny, zawsze należy określić z jakich komórek nadmiernie rozrasta endometrium:

Rozrost bez atypii

Czyli rozrost z prawidłowych komórek endometrium;

Rozrost z atypią

Taki rodzaj rozrostu, w którym namnażają się ,,wadliwe” komórki śluzówki macicy.

Czy przerost (tj. rozrost) endometrium z atypią to zawsze rak?

Przerost endometrium: najczęstsze objawy 

Niekiedy rozrost endometrium przebiega bezobjawowo i jest wykrywany podczas rutynowej kontroli u ginekologa, w trakcie wykonywania badania USG przezpochwowego. Jednak przerost endometrium może występować także z objawami takimi jak m.in.:

• plamienia i krwawienia z dróg rodnych występujące poza terminem spodziewanej menstruacji;
• nieregularne krwawienia menstruacyjne i/lub bardzo obfite, przedłużające się miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym;
• plamienie lub krwawienie z dróg rodnych u kobiet po menopauzie.

Dlatego każda zmiana w cyklu menstruacyjnym lub nietypowe plamienia/krwawienia z dróg rodnych zawsze powinny skłonić kobietę do wizyty kontrolnej u ginekologa – to mogą być objawy przerostu endometrium lub rzadziej raka trzonu macicy.

Przerost endometrium: diagnostyka

Na forum kobiety często pytają, jak wyglądają zabiegi diagnostyczne, które pozwalają stwierdzić przerost endometrium oraz potwierdzić, czy rozrost endometrium to rak?

Podstawowy badanie diagnostyczny to wspomniane już USG przezpochwowe, na którym lekarz ocenia grubość i jednorodność endometrium.

W przypadku stwierdzenia objawów przerostu endometrium, lekarz podejmuje decyzję o skierowaniu pacjentki na dalsze badania m.in. bardziej szczegółową diagnostykę samej błony śluzowej macicy:

• biopsja fragmentu endometrium: może odbyć się w odpowiednio wyposażonym gabinecie ginekologicznym;
• zabieg łyżeczkowania jamy macicy: podczas którego pobiera się fragment przerośniętego endometrium (odbywa się w szpitalu, w znieczuleniu ogólnym);
• histeroskopia: jest to zabieg zarówno diagnostyczny (poprzez kamerę wprowadzoną do wnętrza macicy lekarz ogląda zmienione endometrium), jak i pozwalający na pobranie wycinka do dalszych badań (biopsja), a nawet przeprowadzenie zabiegu usuwania niektórych zmian śluzówki macicy (histeroskopia).

Wykonuje się go najczęściej bez znieczulenia, gdyż jest dobrze tolerowany przez pacjentki, choć w niektórych przypadkach konieczne jest zastosowanie krótkiego znieczulenia dożylnego.

Do diagnostyki poszerzonego endometrium najlepszym zabiegiem jest histeroskopia, która pozwala na różnicowanie rozrostu ze zmianami organicznymi typu polip. W trakcie zabiegu pobierana jest biopsja endometrium lub usuwana jest zobrazowana zmiana w całości. Pozostałe dwa zabiegi nie są tak swoiste i powinny być wykonywane jako alternatywa.

Pozyskane fragmenty endometrium przekazuje się do dalszej diagnostyki histopatologicznej – dopiero na podstawie badań laboratoryjnych można stwierdzić, czy w danym przypadku przerost endometrium to rak trzonu macicy.

Przerost endometrium: jak wygląda leczenie i ewentualny zabieg usuwania zmian rozrostowych?

Kolejnym, często zadawanym na forum pytaniem jest przebieg leczenia przerostu endometrium. 

O wybranej metodzie leczenia przerostu endometrium zawsze decyduje lekarz, na podstawie m.in.: wyników szczegółowych badań histopatologicznych, obecności czynników ryzyka u pacjentki, oraz oceny, czy leczenie zachowawcze daje spodziewane rezultaty.