Czemu służą wizyty położnej po porodzie u świeżo upieczonej mamy? Kiedy pierwsza wizyta położnej środowiskowej powinna się odbyć? Na czym polega taka wizyta i jak się do niej przygotować? Ile razy przychodzi położna po porodzie i o co warto ją wtedy zapytać? W naszym poradniku znajdziesz wszystko, co musisz wiedzieć na temat opieki sprawowanej przez położną środowiskową nad Tobą i Twoim dzieckiem – zarówno przed, jak i po porodzie.
Każda świeżo upieczona mama, kiedy po porodzie wraca w końcu z maleństwem do domu, czuje się nieco zagubiona. Przez jej głowę przebiega tysiąc różnych myśli, pytań i wątpliwości: czy sobie poradzi z zajmowaniem się noworodkiem, czy będzie umiała go nakarmić i przewinąć, jak powinna kąpać i pielęgnować skórę maleństwa. Takich pytań jest zdecydowanie więcej. Na szczęście wszystkiego można się dowiedzieć podczas wizyty położnej po porodzie.
Kto może skorzystać z usług położnej?
Każda przyszła i świeżo upieczona mama może i powinna w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) korzystać z usług uprzednio wybranej położnej środowiskowej (położnej POZ), która przed i po porodzie sprawuje pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną nad kobietami oraz opiekę nad noworodkami do 2. miesiąca życia. Wizyta położnej środowiskowej po porodzie jest częścią tej opieki.
Zgodnie z rozporządzeniem wydanym przez NFZ, położna ma obowiązek opieki nad matką (od 21. tygodnia ciąży), noworodkiem do 6. tygodnia po porodzie i całą rodziną. Z racji swojego wykształcenia położna środowiskowo-rodzinna ma kwalifikacje także do przygotowania pacjentki do porodu. Mogą to być kursy w szkole rodzenia, spotkania w ramach edukacji przedporodowej, konsultacje lub rozmowy indywidualne.
Kiedy i dlaczego skorzystać z usług położnej?
Choć niektóre mamy czekają z tym do narodzin dziecka, z położną środowiskową warto spotkać się jeszcze przed porodem. Konsultacja dotyczy wtedy oceny samopoczucia fizycznego i psychicznego pacjentki. W ramach konsultacji przed porodem położna:
- prowadzi edukację przedporodową
- pomaga skompletować wyprawkę dla noworodka,
- omawia higienę ciąży, porodu i połogu;
- opowiada o pierwszym kontakcie z nowo narodzonym dzieckiem,
- podpowiada, jak przygotować dom i otoczenie na przyjęcie nowego członka rodziny.
Konsultacje przed porodem są dobrą okazją do nawiązania kontaktu z położną środowiskową przed późniejszymi spotkaniami, które odbywają się już w ramach obowiązkowych wizyt po porodzie.
Jak umówić się na wizytę położnej po porodzie?
Wizyta patronażowa położnej odbywa się po powrocie mamy z maleństwem ze szpitala do domu. Jeszcze w czasie pobytu w szpitalu każda mama musi wypełnić deklarację, w której wskaże przychodnię POZ, do której chce należeć z maluszkiem. Szpital ma obowiązek wysłać zgłoszenie i kartę szczepień dziecka ze szpitala do wybranej poradni. Po powrocie ze szpitala do domu wystarczy zadzwonić do poradni i umówić się na wizytę patronażową położnej środowiskowej.
Kiedy pierwsza wizyta położnej po porodzie?
Pierwsza wizyta położnej po porodzie powinna odbyć się nie później niż w ciągu 48 godzin od momentu uzyskaniu zgłoszenia – czyli informacji, że mama z dzieckiem są już w domu. Pamiętajmy o tym, że wizyta patronażowa położnej środowiskowej jest obowiązkowa i nie powinno się z niej rezygnować. Jeśli rodzice odmówią położnej takiej wizyty, wtedy poradnia może zgłosić taki incydent np. do opieki społecznej, bowiem zachodzi wówczas podejrzenie, że coś złego może dziać się z dzieckiem.
Ile wizyt położnej po porodzie?
Podczas zajęć w szkole rodzenia pacjentki często pytają, ile razy przychodzi położna po porodzie. A zatem, ile powinno być tych wizyt? Położna środowiskowa odwiedza maleństwo i mamę od 4 do 6 razy w ciągu sześciu pierwszych tygodni po porodzie. Zgodnie z przepisami NFZ finansuje bowiem do 6 wizyt patronażowych u jednego noworodka. Czasami – zwłaszcza, gdy kobieta została mamą po raz kolejny i ma doświadczenie w zajmowaniu się noworodkiem – zdarza się, że wizyt patronażowych położnej środowiskowej może być mniej, przy czym zawsze jest to decyzja pacjentki.
Czy i jak przygotować się do wizyty położnej po porodzie?
Skoro wiemy już, ile wizyt położnej po porodzie nam przysługuje, powstaje pytanie, jak w maksymalnym stopniu z nich skorzystać. Do wizyty położnej środowiskowej po porodzie nie trzeba się w zasadzie specjalnie przygotowywać. Wystarczy mieć na wierzchu oba wypisy ze szpitala – swój i dziecka, jak również książeczkę zdrowia dziecka, w której zawarte są najważniejsze informacje dotyczące zdrowia dziecka w czasie pobytu w szpitalu. Warto wcześniej zastanowić się, czego chcielibyśmy się od położnej dowiedzieć i nauczyć, o co konkretnie zapytać. Dzięki temu nie umknie nam żadna istotna kwestia dotycząca opieki, karmienia, kąpania, przewijania czy pielęgnowania dziecka.
Jak wygląda wizyta położnej po porodzie?
W czasie wizyty patronażowej położna w pierwszej kolejności zapoznaje się z dokumentami dziecka i matki oraz z zaleceniami, jakie znajdują się na kartach wypisowych ze szpitala. Następnie powinna ocenić stan zdrowia zarówno matki, jak i maluszka. Podczas wizyty środowiskowej położna rozmawia z pacjentką, zbierając wywiad dotyczący jej stanu zdrowia oraz samopoczucia.
Wizyta położnej po porodzie: badanie mamy
Jeśli kobieta rodziła siłami natury, położna:
- ocenia, jak goi się krocze,
- stwierdza, czy macica obkurcza się prawidłowo,
- sprawdza, czy krwawienie połogowe również jest w granicach normy.
Jeśli natomiast kobieta rodziła drogą cięcia cesarskiego, do obowiązków położnej należy:
- obejrzenie rany pooperacyjnej,
- ocena, czy nie doszło do jej stanu zapalnego,
- wskazanie, jak należy dalej pielęgnować ranę.
Położna może również zdjąć szwy. Ponadto ogląda i bada piersi kobiety, oceniając, czy nie doszło w nich do zastoju pokarmu.
Wizyta położnej po porodzie: badanie dziecka
Po zbadaniu pacjentki, położna przystępuje do badania dziecka. W tym celu położna prosi mamę, aby rozebrała dziecko do pieluszki.
- W pierwszej kolejności położna ogląda skórę dziecka, jej napięcie, wygląd i zabarwienie oraz ocenia obecność żółtaczki fizjologicznej. Ocenia, czy na skórze dziecka nie występują jakiekolwiek nieprawidłowości.
- Obserwuje występowanie fizjologicznych stanów adaptacyjnych, ich nasilenie i ustala ewentualne postępowanie w sytuacji ich zaostrzenia.
- Następnie położna sprawdza ciemiączko oraz dokładnie ogląda kikut pępowiny – ocenia, czy goi się on prawidłowo, oraz podpowiada, jak należy go pielęgnować oraz jak pielęgnować pępek, kiedy kikut już odpadnie.
- Położna ocenia też rozwój psychomotoryczny dziecka oraz jego odruchy neurologiczne.
- Jeśli kobieta karmi maleństwo piersią, zostaje poproszona o przystawienie malucha do piersi, tak aby położna oceniła, czy dziecko przystawione jest we właściwy sposób oraz czy ssanie i wypływ mleka odbywa się prawidłowo.
- Zostaje również skontrolowana obecna masa ciała maluszka – położna określa, czy przyrost wagi jest prawidłowy.
Wizyta położnej po porodzie: zalecenia i porady
Ponadto, w czasie wizyty patronażowej położna pokazuje mamie:
- w jaki sposób najlepiej i najbezpieczniej jest kąpać maluszka oraz
- w jaki sposób przewijać czy ubierać dziecko.
Położna zwraca uwagę na suplementację w diecie mamy odpowiednich witamin i minerałów, jak również na podaż witaminy D u noworodka. Może również doradzić odpowiednią dietę dla matek karmiących piersią.
W razie wątpliwości położna może odwołać się do rady specjalistów pediatrów lub ginekologów, zachęcić do zrobienia istotnych dla każdej kobiety badań takich, jak cytologia i badanie piersi. Podpowiada, w jaki sposób możemy badać swoje piersi samodzielnie, co może mieć istotne znaczenie dla wczesnego wykrycia choroby czy patologii. Kobiety będące jeszcze w okresie połogu mogą uzyskać informacje na temat płodności, metod antykoncepcji i naturalnych metod planowania rodziny.
W czasie wizyty patronażowej ojciec dziecka może być również obecny – dzięki temu on także zyska więcej informacji na temat zajmowania się noworodkiem.
O co zapytać położną w czasie wizyty?
Wizyty patronażowe położnej środowiskowej w domu pacjenta są realizowane w celu zapewnienia wsparcia i pomocy nowo upieczonym rodzicom i ich dziecku. W czasie wizyty patronażowej położna środowiskowa służy rodzicom swoją wiedzą i doświadczeniem, więc można pytać ją o wszystko. Jeśli mamy wątpliwości na jakikolwiek temat dotyczący dziecka, położna bardzo chętnie je rozwieje i wyjaśni. O czym jeszcze można wówczas porozmawiać? Przede wszystkim warto uzyskać od położnej informacje dotyczące szczepień ochronnych, zarówno tych obowiązkowych, jak i tych dodatkowych. W późniejszym czasie więcej informacji uzyskamy w poradni od lekarza pediatry, jednak najpierw to właśnie położna przedstawi, jak będą wyglądać szczepienia, opowie też o ich skuteczności i ewentualnych odczynach niepożądanych. Niezależnie od pory roku, zawsze warto zapytać położną, kiedy można zacząć wychodzić z maluszkiem na dwór oraz jak ubierać dziecko w domu i przed wyjściem na spacer. Jeśli mamy problem z karmieniem, położna może pokazać prawidłowe pozycje do karmienia piersią (jak trzymać malucha, jak podawać mu pierś lub butelkę, czy jak nosić dziecko, aby odbiło mu się po karmieniu).
W czasie wizyty patronażowej zapytajmy położną:
- o metody radzenia sobie z kolkami, które stanowią częsty problem u najmłodszych dzieci,
- jak zapobiegać i walczyć z odparzeniami na pupie dziecka,
- w jaki sposób pielęgnować skórę malucha,
- jak postępować z ewentualną ciemieniuchą.
Porady dotyczące pielęgnacji dziecka są kluczowe, ale podczas wizyt położnej po porodzie nie zapominajmy o również sobie, o potrzebach związanych z naszym ciałem i samopoczuciem. Warto na przykład poprosić położną, aby pokazała nam ćwiczenia, które można wykonywać w krótkim czasie po porodzie, a które szybciej pozwolą wrócić do formy sprzed ciąży i porodu.
Wsparcia przed i po porodzie nigdy za wiele
To zupełnie normalne, że młoda mama martwi się, czy da sobie radę w całkiem nowej sytuacji, w której to ona będzie spędzała z dzieckiem najwięcej czasu i to ona będzie musiała podołać wielu nowym obowiązkom. Dlatego też, aby choć trochę uspokoić obawy, uzyskać odpowiedź na najważniejsze pytania oraz upewnić się, jak codziennie pielęgnować maleństwo, warto skorzystać z opieki położnej środowiskowej, która odwiedzi Was świadcząc wizytę patronażową.
Autorka: Monika Portacha – mgr położnictwa, koordynatorka szkoły rodzenia IMiD, położna w Klinice Położnictwa i Ginekologii Instytutu Matki i Dziecka oraz położna środowiskowo-rodzinna.