Przepuklina pępkowa u noworodka i niemowlaka

5 listopada 2021
Reklama

Na czym polega przepuklina u dorosłych i dzieci oraz jakie są przyczyny jej występowania w okolicy brzusznej? Jakie objawy powoduje przepuklina pępkowa u niemowlaka i czy jest częstym zjawiskiem u noworodka? Co robić przy podejrzeniu tego schorzenia u dziecka? Czy plastrowanie to dobra metoda leczenia w przypadku przepukliny pępkowej u niemowląt?

Przepuklina to inaczej przemieszczenie tkanek lub całego narządu poza jego prawidłowe położenie. Wśród różnych rodzajów przepuklin u dzieci najczęściej spotykamy przepukliny brzuszne, czyli takie, które powstają w obrębie ściany brzucha. Do nich właśnie zaliczamy przepukliny pępkowe. Przepuklina pępkowa jest rozpoznawana u jednego na 6 noworodków. 

Przepuklina pępkowa: przyczyny i objawy

Podstawowe czynniki doprowadzające do powstania przepukliny pępkowej to:

  • budowa ściany brzucha, a w zasadzie jej osłabienie w okolicy pierścienia pępkowego oraz 
  • zwiększone ciśnienie powstające w jamie brzusznej podczas wysiłku, np. silnego parcia na stolec przy zaparciach czy długotrwałego płaczu. 
Katarzyna Nowicka

Specjalista pediatrii i neonatologii, Lekarz w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Ekspert radzi:

Na skutek wzrostu ciśnienia zwiększa się nacisk jelit od wewnątrz na ścianę brzucha. W ten sposób może dojść do ich przemieszczenia poza jamę brzuszną przez osłabione miejsce – otwór w ścianie brzucha, nazywany wrotami przepukliny. Przez nie najpierw wysuwa się fragment otrzewnej (błony wyściełającej jamę brzuszną od środka), formując worek przepuklinowy, zawierający najczęściej otaczającą jelita tkankę tłuszczową. W większych, dłużej trwających przepuklinach, w obrębie worka mogą znaleźć się różne narządy jamy brzusznej, zwłaszcza jelito cienkie czy grube.

Jakie objawy daje przepuklina pępkowa? Tego rodzaju przepuklina objawia się jako uwypuklenie skórne w pępku, które zazwyczaj jest miękkie, niebolesne i daje się łatwo odprowadzić (wcisnąć) z powrotem w głąb brzucha.

Odprowadzalna przepuklina pępkowa u niemowlaka

Przepuklina, w której możliwe jest ręczne odprowadzenie zawartości do prawidłowego położenia, nawet na chwilę, nosi nazwę przepukliny odprowadzalnej i jest najczęściej niebolesna. Odprowadzenie zawartości przepukliny z powrotem nie stanowi jej wyleczenia, ponieważ wrota przepukliny pozostają otwarte i sytuacja może się wkrótce powtórzyć, np. przy kolejnym ataku płaczu. 

Uwięźnięcie przepukliny pępkowej

Jeżeli jednak zawartość worka przepuklinowego, czyli np. jelita zostaną uciśnięte we wrotach przepukliny, może dojść do ich miejscowego niedokrwienia i obrzęku, a w dalszej konsekwencji do martwicy. Taką przepuklinę nazywamy przepukliną uwięźniętą. 

Jest ona zwykle twarda, napięta i bolesna, więc dziecko może być wtedy bardzo niespokojne, często reaguje płaczem, a nawet wymiotami. Nieleczona uwięźnięta przepuklina może doprowadzić do bardzo poważnych następstw – ze zgorzelą jelita, sepsą i zgonem włącznie, jednak w przeciwieństwie do przepukliny pachwinowej, do uwięźnięcia przepukliny pępkowej, dochodzi bardzo rzadko.

Ważne! Gdy podejrzewamy uwięźnięcie przepukliny, należy się pilnie zgłosić na izbę przyjęć lub do rejestracji szpitalnego oddziału ratunkowego. Z uwagi na potencjalną konieczność wykonania zabiegu operacyjnego, dziecko powinno być na czczo (nie należy podawać jedzenia ani picia). Jeśli lekarz nie jest w stanie odprowadzić przepukliny, konieczna jest operacja w trybie pilnym, niezależnie od wieku pacjenta.

Przepuklina pępkowa u niemowlaka: co robić?

Gdy u swojego malucha podejrzewamy przepuklinę pępkową, trzeba skonsultować objawy z lekarzem pierwszego kontaktu, aby potwierdzić diagnozę i ustalić tryb leczenia. Rozpoznanie przepukliny pępkoweju niemowlaka następuje na podstawie wywiadu i badania dziecka. W czasie badania lekarz ustala, czy jest to faktycznie przepuklina pępkowa, czy np. przepuklina kresy białej – mają różny przebieg, który determinuje ich sposób leczenia. Następnym krokiem jest skierowanie dziecka do chirurga dziecięcego, który podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu. Na szczęście, większości przypadków przepuklina pępkowa nie wiąże się z koniecznością leczenia – do 5. roku życia cofa się samoistnie w 85-90% przypadków. 

Operacja przepukliny pępkowej: kiedy i jak przebiega?

Jeżeli tak się nie stanie, dziecko może czekać zabieg operacyjny, najczęściej wykonywany w trybie chirurgii jednego dnia. Operacja ma zapobiec uwięźnięciu przepukliny oraz skorygować wygląd pępka. Polega na wykonaniu cięcia w dolnej części pępka, a następnie zamknięciu pierścienia pępkowego za pomocą szwów. Czasem, choć rzadko, niezbędna jest również plastyka skóry. Po zabiegu przepukliny szwy można wyczuć pod skórą często jeszcze przez wiele tygodni – zostaje po nich zgrubienie (blizna). Po operacji niezbędna jest zwykle jedna wizyta kontrolna. W razie, gdyby później nastąpił nawrót przepukliny, trzeba ponownie zgłosić się do lekarza. 

Jeżeli przepuklina pępkowa zostanie zamknięta operacyjnie, ew. zamknie się sama, można uznać ją za wyleczoną. Nawroty przepukliny zdarzają się bardzo rzadko (ok. 1%), ale może do nich dojść również w dorosłym życiu, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z otyłością.

Jeśli chodzi o profilaktykę, nie są dotychczas znane sposoby pozwalające uniknąć przepukliny pępkowej.

Rekomendowane produkty

Ewa Łukasik

Główny specjalista ds. opiniowania produktów użytkowych dla dzieci w Instytucie Matki i Dziecka w latach 2004-06.2022

Plastrowanie a przepuklina pępkowa u niemowlaka

Plastrowanie pępka, o które nierzadko pytają rodzice maluchów, to dość kontrowersyjny temat. Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że ucisk mechaniczny na pępek, jakim jest plastrowanie, stanowi skuteczną metodę leczenia. Według większości lekarzy takie postępowanie nie ma żadnego uzasadnienia, bo niweluje jedynie wypukłość pępka, a nie drożny pierścień pępkowy. Ważne, żeby maluch z przepukliną pępkową był często układany na brzuchu, co wzmocni mięśnie w tej części ciała. Niewskazane są problemy z oddawaniem stolca (z zaparciami), ani z częstymi i długotrwałymi napadami płaczu, ponieważ stany te powodują zwiększenie ciśnienia w jamie brzusznej i sprzyjają przedostawaniu się jelit poza pierścień pępkowy. Istotą procesu leczenia jest jednak w tym wypadku spontaniczne zwężanie się pierścienia pępkowego, a nie ucisk.


Źródła

Oskar Zgraj (Klinika Chirurgii Dziecięcej, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie), „Przepuklina pępkowa”, mp.pl – Medycyna praktyczna dla pacjentów.

Autor

Katarzyna Nowicka

Specjalista pediatrii i neonatologii, Lekarz w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję