Dopasowanie odpowiedniego obuwia do małej, stale rosnącej stopy dziecka jest bardzo ważne. Pierwsze buty Twojego malucha mają ogromny wpływ na formowanie się jego stopy. Źle dobrane obuwie może prowadzić do wielu wad. Zadbaj zatem o to, aby Twoje dziecko w czasie najbardziej intensywnego rozwoju miało jak najlepiej dopasowane buty. Jakie powinny być dobre buty dla dzieci? Producenci obuwia dziecięcego prześcigają się od lat w coraz bardziej wymyślnym i modnym wzornictwie. Dochodzi nawet do tego, że w sklepach znajdujemy pantofle na obcasie dla kilkuletnich dziewczynek, czy balerinki z przodem zakończonym szpicem. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystko, co dostępne w sklepach, jest dla dziecka odpowiednie.
Jakie powinno być dobre obuwie?
- Wykonane z wysokiej klasy materiałów, najlepiej naturalnych,
- Lekkie,
- Dopasowane do długości oraz szerokości stopy (tzw. tęgości),
- Łatwe do włożenia,
- Funkcjonalne,
- Posiadające elastyczną, sprężystą i antypoślizgową podeszwę.
O tym, jak sprawdzić te wszystkie cechy, przeczytasz w dalszej części artykułu.
Zależy nam, aby Rodzice potraktowali zakup butów dla dziecka jako inwestycję w zdrowie. Stopy noszą nas w końcu całe życie, a obuwie, zwłaszcza to pierwsze i noszone w wieku dziecięcym kiedy kształtuje się stopa ma zasadniczy wpływ na prawidłowy rozwój i postawę. Martwi nas więc fakt, że na rynku jest bardzo wiele butów dla dzieci fatalnej jakości, nie odpowiadających żadnym kryteriom, ale za to bardzo tanich i z tego względu kupowanych przez rodziców. Rodzice często są też przywiązani do marek, zwłaszcza sportowych, które sami na co dzień noszą, a w których dostępne są już modele dla najmłodszych. Nie jest to najlepsze rozwiązanie.
To co jest dobre dla dorosłych niekoniecznie sprawdzi się w przypadku dzieci. Proces opiniowania w Instytucie przeszło bardzo wiele marek obuwia obecnych na rynku i to doświadczenie uczy nas, że warto rozejrzeć się za produktami marek wyspecjalizowanych w produkcji obuwia dziecięcego. Najlepsze z nich posiadają także znak zdrowej stopy czyli poświadczenie, że obuwie zabezpiecza prawidłowy rozwój i funkcjonowanie stopy dziecka nadawany przez Instytut Przemysłu Skórzanego.
Najważniejsze cechy dobrego obuwia dla dzieci
Buty dziecięce powinny być wykonane z wysokiej klasy materiałów – skóry naturalnej lub z przewiewnej tkaniny. Bardzo ważna jest także wyściółka butów – jeśli będzie wykonana z syntetycznej, niskiej jakości tkaniny, stopa dziecka będzie się szybko pocić, co sprzyja powstawaniu grzybicy i innych chorób skóry.
Obuwie dla dziecka powinno być lekkie. Dzieci, szczególnie te, które mają problemy z obniżonym napięciem mięśniowym, w trakcie chodzenia muszą łatwo przenosić stopę do przodu. W przypadku zbyt ciężkiego obuwia, dziecko przenosi stopę bokiem, ciągnie, szura nią po podłożu i ustawia koślawo względem nawierzchni. Tym sposobem koślawi kolano i skręca biodro do środka. Przez ciężkie obuwie może więc narazić się na poważne wady postawy.
Najlepsze buty dla dziecka powinny być oczywiście w odpowiednim rozmiarze dostosowanym nie tylko do długości, ale także do szerokości stopy dziecka (tzw. tęgości). Końce palców stóp nie powinny stykać się z noskami butów. Warto przy tym pamiętać, że podczas chodzenia stopa wydłuża się o kilka milimetrów. Obuwie nie powinno być zatem zbyt wąskie, ponieważ wówczas palce dziecka będą ściśnięte, a praca mięśni znacznie utrudniona.
Z kolei zbyt szerokie obuwie sprzyja deformacjom, bo stopa nie ma odpowiedniej stabilizacji. Wybierając obuwie należy zwrócić uwagę na to, by stopa miała jak najmniej możliwości przemieszczania się na boki, a jednocześnie by nie była ściśnięta. Najważniejsze jednak jest to, aby stopa, a szczególnie pięta, była ustabilizowana. Dzięki temu uchronisz dziecko przed ewentualnymi skrzywieniami, koślawieniem kolan i urazami.
Kupując buty dla dzieci do nauki chodzenia obejrzyj uważnie podeszwę. Powinna ona być elastyczna, sprężysta i zginać się w jednej trzeciej długości licząc od przodu buta. But nie powinien też być sztywny, co zdarza się czasem przy wysokich butach zimowych. Najlepiej sprawdź to prosząc dziecko, by podczas mierzenia usiadło na piętach. Jeśli przód buta swobodnie się zgina, jest to znak, że dziecku będzie w nich wygodnie. Dobrym rozwiązaniem są buty z podeszwą antypoślizgową, która uchroni malucha przed poślizgnięciami upadkami na każdego rodzaju powierzchni.
Buty dziecięce muszą się dobrze trzymać na stopie i być łatwe do włożenia. Bez względu na to, czy obuwie jest zapinane na rzepy czy wiązane, nie powinno uciskać grzbietu stopy. Dzieci najchętniej wybierają buty zapinane na rzepy, bo nie lubią wiązać obuwia, sprawia im to trudność, a bycie pierwszym ubranym na spacer w przedszkolu, czy gotowym do wyjścia z domu jest dla ambitnego malucha bardzo ważne. Kupując zatem buty zapinane na rzepy zwróć uwagę, czy długość pasków jest wystarczająca – przy wysokim podbiciu stopy może być z tym problem. Zbyt krótkie paski mogą się odpinać i buty wówczas będą spadały dziecku z nóg.
Jeżeli zdecydujesz się na kupno obuwia sznurowanego, sprawdź z czego wykonane są sznurowadła. Gdy są z włókien sztucznych, zwłaszcza okrągłe, potrafią samoistnie się rozwiązywać. Najlepszym rozwiązaniem będą zatem sznurowadła płaskie i bawełniane, które dobrze zawiązane będą zapewniać maluchowi komfort i stabilizację stopy na długo.
Wybór obuwia w opinii specjalistów
Problemem, który niepokoi rodziców są zauważane przez nich deformacje stóp u dzieci. Najczęściej spotykaną jest płaskostopie, które specjaliści określają mianem stopy płasko koślawej statycznej wiotkiej. Zdania specjalistów są tu podzielone, jedni wskazują, że problem ten dotyczy 50 % dzieci, inni wskazują nawet 90%. Tak wielkie rozbieżności wynikają z rejonu geograficznego, gdzie dokonywano badania oraz z zastosowanej metody.
Lecznicze obuwie dla dzieci
Szczegółową ocenę należy pozostawić specjalistom, najważniejsze dla rodziców powinno być to, że w większości przypadków, jest ona zjawiskiem fizjologicznym – w pełni normalnym, a co za tym idzie, nie wymaga leczenia w wieku rozwojowym, wskazane jest tylko noszenie przez dziecko obuwia z dobrze wyprofilowanym podparciem tzw.: sklepienia podłużnego, czyli środka stopy. Jej występowanie związane jest z doskonale rozwiniętej u dzieci tzw.: poduszki tłuszczowej. Przyjmuje się, że takie płaskostopie u dzieci może utrzymywać się nawet do 10 roku życia, kluczowy jest jednak wiek około 5 lat gdy płaskiej stopie może towarzyszyć znaczne zwiększenie koślawości, wtedy wskazane jest zastosowanie obuwia z wyższą cholewką, a czasami tzw.: wkładki supinującej. O tym musi jednak zadecydować specjalista.
Prosty sposób na stwierdzenie płaskostopia to ocena odbitki stóp dziecka. Podczas stania budowa stopy powoduje obciążenie pięty, brzegu bocznego i przodostopia odciskając charakterystyczny ślad. Wszelkie odstępstwa od klasycznej odbitki mogą świadczyć o różnego rodzaju patologiach. Wśród wad spotykamy np. stopy wydrążone, szpotawe, końskie, do ich rozpoznania potrzebna jest konsultacja specjalisty i buty dla dzieci z wkładką ortopedyczną wykonywane na zamówienie.
Warto uzmysłowić sobie zasadnicze cechy budowy i funkcji stopy. Prawidłowo wysklepiona stopa posiada dwa łuki podłużne – boczny i przyśrodkowy oraz dwa łuki poprzeczne – przedni i tylny. Tworzą one rodzaj sklepienia utrzymywanego przez napięcie rozcięgna podeszwowego. Ponadto należy pamiętać o tym, że stopa stopie nierówna. Wyróżniamy budowę prawidłową niezależnie od tego, czy jest to typ budowy stopy greckiej ( II-gi palec dłuższy od pierwszego) czy egipskiej (I-szy palec dłuższy od drugiego). W obu przypadkach może być ona płaska lub płasko koślawa i tu stosujemy różnego rodzaju gotowe buty. Ale także możemy spotkać stopę wydrążoną, szpotawą, końską czy wiotką i w tych przypadkach konieczne są buty na zamówienie zlecone przez ortopedę.
Niezależnie od rodzaju obuwia, u dzieci spełnia ono następujące funkcje:
- Zawsze ochronę stopy,
- Bierne kształtowanie i/lub korekcję,
- Rolę profilaktyczną.
Ze względów rozwojowych dobre i wygodne buty dla dzieci to takie, które mają tzw. naddatek funkcjonalny, czyli powinny być o ½ numeru większe, by zapewniały swobodę ruchów palców i jednocześnie, jeśli jest taka potrzeba, możliwość włożenia wkładek korekcyjnych lub termicznych, amortyzujących żelowych. W przypadku podeszwy typu sportowego przodostopie i pięta powinny być ułożone na jednej wysokości. Wyższy obcas powoduje przykurcz ścięgna piętowego (Achillesa). Podeszwa buta to bardzo istotny element. Dla młodszych dzieci należy kupować obuwie z podeszwą wyciętą w kształcie litery „S” biegnącej poprzecznie pod śródstopiem zaczynając od strony przyśrodkowej.
Za zasadnicze cechy dobrego obuwia specjaliści uznają:
- Szeroki przód (ze względu na ruchy palców),
- Sztywny zapiętek i wysoka cholewka,
- Wierzch nieuciskający,
- Odpowiednią wielkość z naddatkiem funkcjonalnym.
Rozwój stopy od wieku dziecięcego
Buty u dziecka wywierają także wpływ na kolana i sposób lokomocji. Stereotyp chodu kształtuje się w wieku 7 – 9 lat. Stąd istotne jest prawidłowe formowanie tzw.: osi dynamicznych kończyn dolnych. Szczególnie ważny będzie wpływ obuwia na redukcję koślawości kolan na zasadzie działania sił reakcji podłoża poprzez skorygowaną butem stopę.
Jakich błędów warto unikać przy wyborze obuwia dla dziecka?
Bardzo częstym błędem jest dawanie dziecku używanego obuwia (np. po starszym rodzeństwie, czy kupionego gdzieś okazyjnie). W tym przypadku nie tylko chodzi o higienę, ale o możliwe deformacje rozwijających się stóp malucha. Każda stopa ma inny nacisk i jest inaczej wyprofilowana, więc wady poprzedniego użytkownika obuwia mogą się wykształcić także u Twojego dziecka.
Bywa, że rodzice przykuwają więcej uwagi do obuwia przeznaczonego na zewnątrz, a mniejszą do kapci i butów używanych w przedszkolu i szkole, a przecież tam dziecko spędza znaczną część dnia. Wybierając tego typu obuwie, również zwróć uwagę na jego jakość – zarówno w zakresie surowcowym, jak i budowy.
Według naszych ekspertów najważniejsze cechy dobrych kapci, to:
- wykonanie z surowców naturalnych,
- przewiewna konstrukcja,
- wysoki zapiętek,
- dobrze stabilizująca stopę cholewka,
- łatwość samodzielnego włożenia,
- znak zdrowej stopy, co oznacza, że spełniają kryteria obuwia zabezpieczającego prawidłowy rozwój i funkcjonowanie stopy dziecka.
Kolejnym błędem jest położenie nacisku na estetykę, a nie na funkcjonalność obuwia. Zbyt cienkie i płaskie podeszwy, zbyt mała szerokość i brak stabilizacji stopy to cechy obuwia być może ładnego i modnego, ale nie wpływającego korzystnie na rozwój stóp. Na szczęście obecnie możesz znaleźć dobre obuwie dla dzieci, które łączy i estetykę, i funkcjonalność. To zrozumiałe, że buty muszą także podobać się dziecku – tylko wówczas będzie je chętnie zakładać.
Dlaczego warto czasem zdjąć buty?
Obecnie dzieci bardzo rzadko chodzą boso. Chodzenie bez obuwia po różnych fakturach (piasek, trawa, czy każda inna naturalna powierzchnia) wzmacnia znacząco mięśnie modelujące sklepienie stopy. Kiedy tylko jest okazja, pozwól dziecku na chodzenie na boso. Jest to naturalny masaż dla stóp i stymulacja zakończeń nerwowych. Chodzenie bez obuwia po nierównej powierzchni wzmacnia postawę ciała i pomaga w rozwoju mięśni stóp.
Dlaczego dobrze dobrane obuwie jest aż tak ważne?
Odpowiednie obuwie pomaga uchronić dziecko przed wadami stóp np. płaskostopiem, koślawym paluchem oraz przed chorobami skóry, takimi jak grzybica. Większość rodziców zdaje sobie sprawę z tego jak ważne są dobre buty dla prawidłowego rozwoju dziecka, mimo wszystko jednak ulega wyglądowi buta lub jego cenie. Niestety złe obuwie odbije się na jednak na postawie dziecka a później dorosłego.
Jak dobrać obuwie dla dziecka?
Eksperci Instytutu Matki i Dziecka zalecają, aby kupować buty po uprzednim przymierzeniu ich przez dziecko. Nawet najlepszy pomiar stopy, dokonany w domu, nie zastąpi włożenia butów na nogę. Najlepiej będzie, jeśli zabierzesz swojego malucha po nowe buty po południu – wówczas jego stopy będą lekko opuchnięte po całym dniu. But, który jest wygodny z rana, po całym dniu może zacząć uwierać. Miej to na uwadze i zapewnij swojemu dziecku komfort i bezpieczeństwo.
Autor: dr Lesław Kluba, Zakład Usprawniania Leczniczego Instytut Matki i Dziecka
