Kalendarz Ciążowy

Co oznacza 13 tydzień ciąży i który to miesiąc? Czym jest USG „prenatalne” i dlaczego pytanie o nie często pada na forum w kontekście 13 tygodnia ciąży? Czy czuć ruchy dziecka? Jakie zmiany niesie ze sobą trzynasty tydzień, jeśli chodzi o brzuch przyszłej mamy i wielkość dziecka? Czy standardowe USG w 13 tygodniu ciąży wystarczy, aby ustalić płeć dziecka

Trzynasty tydzień ciąży zamyka I trymestr, kluczowy dla rozwoju narządów nowego organizmu i obarczony największym ryzykiem poronienia. To już najwyższy czas na pierwsze z obowiązkowych badań USG, dzięki któremu można sprawdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo. W 13 tygodniu ciąży brzuch rośnie i uwidacznia się za sprawą powiększającej się macicy, a towarzyszące temu dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego mogą być mylnie brane za ruchy dziecka.

13 tydzień ciąży: który to miesiąc?

13 tydzień ciąży to trzeci miesiąc, a właściwie jego końcówka, a jednocześnie koniec I trymestru ciąży. Innymi słowy: przyszłe mamy mają już za sobą 1/3 ciążowej drogi. Oczywiście, przy określaniu wieku ciąży, należy pamiętać o jej faktycznym wieku, który szacuje się nie tylko na podstawie daty ostatniej miesiączki, ale także USG I trymestru.

Wiele przyszłych mam nich czuje ulgę, ponieważ trzynasty tydzień ciąży to również czas, gdy spada ryzyko poronień. Przypadający na I trymestr proces kształtowania się narządów zarodka, a później płodu, czyni go bardzo podatnym na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych – niebezpieczne mogą być zarówno toksyny obecne w organizmie kobiety, jak i nadmierny wysiłek czy duży stres.

Na tym etapie warto poddać się zalecanym badaniom prenatalnym, które pozwolą ocenić rozwój płodu i ocenić ryzyko nieprawidłowości w tym zakresie. Wielkość dziecka w 13 tygodniu ciąży pozwala na wykonywanie USG przez brzuch. Mniej więcej w tym czasie rozwój płodu zaczyna przebiegać na tyle indywidualnie, że sama jego wielkość przestanie być wystarczająca do precyzyjnego ustalenia wieku ciąży. Począwszy od 13 tygodnia bierze się pod uwagę również inne parametry, między innymi obwód główki płodu (HC) i długość jego kości udowej (FL).

USG prenatalne w 13 tygodniu ciąży

USG w 13 tygodniu ciąży określane bywa jako „prenatalne” (lub genetyczne). Chodzi tu o obowiązkowe badanie USG I trymestru, które powinno być wykonane od 11,0 do 13,6 tygodnia ciąży. USG prenatalne nazywa się tak dlatego, że w 13 tygodniu ciąży jednym z jego głównych celów jest ocena ryzyka wystąpienia „błędów” genetycznych i związanych z nimi wad płodu. Jako podstawowe, nieinwazyjne badanie prenatalne, podlega ono refundacji w ramach NFZ. Przyszłe mamy nie muszą się obawiać, ponieważ jest to zwyczajne badanie USG, wykonywane przez powłoki brzuszne.

W 13 tygodniu podczas USG prenatalnego ocenia się wiele różnych parametrów, między innymi:
  • przezierność fałdu karkowego płodu (NT, z ang. nuchal translucency),
  • obwód głowy płodu (HC, z ang. head circumference),
  • wielkość i położenie narządów wewnętrznych.

Wyniki uznaje się za wiarygodne, gdy dziecko (płód) ma od 45 do 84 mm długości (CRL). Wraz z USG na tym etapie zaleca się dodatkowo test podwójny, czyli pomiar stężenia białka PAPP-A i beta-hCG we krwi przyszłej mamy. Jest to badanie przesiewowe, refundowane dla kobiet w ciąży po 35 roku życia, a także młodszych mających do niego wskazania medyczne.

USG prenatalne w 95 proc. przeprowadzanych badań nie wykazuje żadnych zmian, które powinny niepokoić przyszłe mamy. W pozostałych przypadkach wskazana może być dalsza diagnostyka, wymagająca użycia bardziej inwazyjnych metod.

Dziecko w 13 tygodniu ciąży

Wielkość dziecka w 13 tygodniu ciąży można porównać do małej cytryny – na początku tego tygodnia CRL (długość liczona od czubka głowy do pośladków) wynosi 5,5 cm, zaś pod koniec wzrasta do 6,6 cm (CRL). Płód waży wówczas przeciętnie 73 g. W 13 tygodniu ciąży zewnętrzne części ciała płodu są w dużej mierze rozwinięte, a główne organy wykształcone, choć nie na tyle dojrzałe, aby mógł on funkcjonować poza macicą.

Dziecko w trzynastym tygodniu ciąży może mieć nawet czkawkę. Choć głowa nadal stanowi dominującą część ciała, coraz szybszy rozwój tułowia sprawia, że proporcje zaczynają się zmieniać. Płód stale się porusza, ale w 13 tygodniu wciąż jeszcze nie czuć jeszcze ruchów dziecka. Jego stópki są tak małe, że nie może być mowy o wyraźnym kopaniu, a rączki nie są w stanie precyzyjnie chwytać. To, co część kobiet bierze za ruchy dziecka w 13 tygodniu ciąży, to zmieniająca położenie i rozciągająca się macica.

13 tydzień ciąży: płeć dziecka na USG

W teorii płeć dziecka w 13 tygodniu ciąży powinna być już możliwa do ustalenia. W praktyce jednak zdarza się, że jego organy płciowe są wciąż niewidoczne (czyli zbyt małe lub zasłonięte w momencie badania). W I trymestrze trudno o 100% pewności, ale większą szansę na ocenę płci dziecka daje badanie USG 3D, a zwłaszcza 4D. 

W trakcie USG 3D lub 4D przyszli rodzice mogą zobaczyć na monitorze trójwymiarowy obraz lub film, na którym widać płód o wiele dokładniej niż w technice 2D. Nie ma jednak gwarancji, że na czas przeprowadzania USG dziecko w macicy przyjmie na tyle dogodną pozycję, aby w 13 tygodniu ciąży dało się ocenić płeć. Alternatywą, która eliminuje ten problem, jest badanie wolnego DNA płodowego, obecnego we krwi matki, dzięki któremu można najwcześniej poznać płeć dziecka.

13 tydzień ciąży: brzuch, macica i łożysko

Nawet szczupłe panie, które wcześniej nie rodziły, zaczną zauważać w 13 tygodniu ciąży, że ich brzuch się zmienia – rośnie i nieznacznie twardnieje. O tym, na ile brzuch staje się widoczny, decyduje ponadto figura i waga przyszłej mamy oraz położenie płodu w macicy.

13 tydzień ciąży to czas wzmożonego wzrostu łożyska, które pośredniczy w wymianie fizjologicznej między matką a płodem. Wcześniej, czyli na etapie rozwoju zarodkowego nowy organizm pobierał składniki odżywcze z pęcherzyka żółtkowego – w miarę jego stopniowego zaniku rolę tę przejęło łożysko, produkując ponadto niezbędne w ciąży hormony (m.in. gonadotropinę kosmówkową, progesteron i estrogeny) oraz usuwając z krwi płodu produkty przemiany materii. Kolejna ważna funkcja łożyska to zapewnienie płodowi ochrony immunologicznej (bariera dla bakterii czy wirusów oraz przeciwciała z krwi matki).

Objawy pod koniec I trymestru

Koniec I trymestru skłania wiele kobiet do przyjrzenia się odczuwanym objawom. W 13 tygodniu ciąży u wielu z nich kończą się poranne mdłości. Pojawia się za to zgaga czy zaparcia, za które odpowiedzialny jest progesteron, spowalniający perystaltykę jelit. Brzuch w 13 tygodniu może pobolewać, za co odpowiedzialna jest rosnąca i zmieniająca położenie macica. Intensywniejszy pobór składników odżywczych dzięki łożysku może prowadzić do jeszcze większej senności, zmęczenia i rozdrażnienia u mamy.

Biust w ciągu kilku tygodni powiększa się nawet o kilka rozmiarów. Sporo miejsca na forum dla ciężarnych w 13 tygodniu zajmują pytania o stan włosów, cery i paznokci. Tzw. pregnancy glow (z ang. blask ciąży) jest związany z lepszym ukrwieniem skóry, zmianami hormonalnymi i wyjątkowo zdrowym u większości kobiet w ciąży trybem życia. Nierzadko można rzeczywiście odnieść wrażenie, że cera promienieje, a włosy rosną intensywniej.

Z drugiej strony hormonalna burza może mieć też odwrotny skutek: w 13 tygodniu ciąży na niejednym forum dla przyszłych mam wspomina się o pojawiającym się nagle trądziku lub łuszczącej skórze. Tego typu objawy są zwykle przejściowe, ponieważ etap gwałtownych  zmian poziomu hormonów dobiega właśnie końca, dzięki czemu w II trymestrze powinna ustąpić większość nieprzyjemnych dolegliwości, obecnych we wczesnej ciąży.


Konsultacja:

dr hab. n. med. prof. IMID Tadeusz Issat – Kierownik Kliniki Położnictwa i Ginekologii w Instytucie Matki i Dziecka;

Maria Krowicka-Wasyl – lekarz rezydent w trakcie specjalizacji z ginekologii i położnictwa, Klinika Położnictwa i Ginekologii w Instytucie Matki i Dziecka.

Źródła: 

Fetal Size and Dating: Charts Recommended for Clinical Obstetric Practice, ULTRASOUND, August 2009, Volume 17, No. 3
Estimating Fetal Gestational Age, Radiology Key
Fetal Development, Perinatology.com

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję