Jak odnaleźć się w królestwie zabawek?

Czy zabawki mogą stymulować rozwój dziecka? Czy na rynku istnieją zabawki pobudzające kreatywność? Czy istnieje korelacja  – rozwój dziecka a zabawki? Czy można zaszkodzić dziecku, dając mu zabawki wyprzedzające jego możliwości rozwojowe?

Dzieci od zawsze miały swoje zabawki, przedmioty, które sprawiały radość, pobudzały do aktywności, do ruchu, myślenia. Potrzeba zabawy u małego dziecka jest tak samo silna i naturalna jak potrzeby jedzenia, picia, snu czy bliskości.  Na każdym etapie życia i rozwoju potrzebne są inne zabawki. Czasem bardziej skomplikowane, a czasami proste, ale zmuszające malucha do wysiłku, do myślenia, kreatywności  i działania. Po jakie zabawki sięgać w sklepach, w  poszczególnych momentach życia dziecka, by dostarczyć mu nie tylko powodów do chwilowych radości, zainteresowania, rozrywki, ale by mieć wpływ na prawidłowy rozwój dziecka? Spróbujemy podpowiedzieć w tym artykule.

Zabawki: czyli jak łączyć przyjemne z pożytecznym

Przez zabawę dziecko poznaje siebie, swoje możliwości, zyskuje własną samoocenę. Bawiąc się, może pokazać swoje potrzeby, umiejętności, pragnienia. Dobrze dobrane zabawki są okazją do ciekawych spotkań z Twoim dzieckiem, uświadamiającymi czasami problemy z adaptacją, z akceptacją otoczenia, rówieśników i sytuacji, które zastaje na co dzień.

Zabawki są dla dziecka przede wszystkim formą rozrywki. Jednak te same rzeczy, które bawią najmłodszych, mogą także wspomagać rozwój, uczyć i ćwiczyć poznane umiejętności. Dobrze wybrane z rynku i dobrane do możliwości dziecka zabawki, łączą te funkcje. Rola rodzica, czy opiekuna, w wyborze ich dla swojego dziecka jest ogromna. O wymaganiach dla zabawek, jakie nakłada na producenta prawo, ich bezpieczeństwie chemicznym i konstrukcyjnym pisaliśmy tutaj.

Od pierwszych dni życia

Od momentu urodzenia, Twoje dziecko najpierw potrzebuje rodziców, by czuć się dobrze, bezpiecznie. Pewne jest, że w pierwszych dnia życia nie potrzebuje ono zabawek. Noworodek musi odpocząć po trudach porodu i przywyknąć do nowego otoczenia poza wodami płodowymi, chłodnego, jasnego, pełnego różnorodnych dźwięków. Zabawek, zwłaszcza w pierwszym miesiącu życia nie powinno być zbyt wiele, bo dziecko jeszcze większość czasu śpi. Jego zmysły, będą się stopniowo wyostrzały i rejestrowały sygnały z zewnątrz. Następnie będą się doskonaliły, na co możesz mieć wpływ dobierając przedmioty w otoczeniu, w tym zabawki. W kolejnym etapie życia zdolności motoryczne, od tych najmniejszych do bardziej zaawansowanych, pozwolą na świadomą zabawę.

Stymulacja rozwoju dziecka w okresie niemowlęcym

Ważnymi dla prawidłowego wczesnego rozwoju zabawkami są te pierwsze, dla najmłodszych – przeznaczone dla dzieci do 3. miesiąca życia. Mają one stymulować rozwój dziecka w okresie niemowlęcym, przez oddziaływanie na zmysły: wzroku, słuchu i dotyku. Ważne i bezpieczne dla malucha jednak jest to, aby stymulowany był jeden, maksymalnie dwa zmysły jednocześnie, inaczej maluszek może odczuwać niekorzystny dla niego nadmiar bodźców.

Na początku, kiedy oko dziecka nie rozróżnia jeszcze barw, warto wybierać tekstylne zabawki, w tym miękkie książeczki w kontrastujących ze sobą kolorach – przede wszystkim czarnym i białym, a następnie w innych wyrazistych odcieniach, zwłaszcza w zakresie podstawowych barw.

Zabawki dla 2-3 miesięcznego maluszka służą do poznawania świata przez buzię, mogą stymulować pierwsze kroki w motoryce małej. Powinny być więc powinny lekkie, miękkie, i wykonane z bezpiecznych konstrukcyjnie i chemicznie materiałów. Szczególnie ważne jest, aby ich całościowa konstrukcja była na tyle zespolona, aby niemowlę nie mogło oddzielić żadnego elementu. Zwłaszcza takiego, który może być przez malucha połknięty.

Dezynfekuj nowo zakupione zabawki

Ważna uwaga, by przed podaniem dziecku nowej zabawki koniecznie ją wyprać lub umyć woda z mydłem dziecięcym, by pozbawić ją nieczystości i pozostałości poprodukcyjnych oraz zwyczajnie bakterii i zarazków. Nawet najlepsza stymulująca rozwój zabawka, ale niebezpieczna pod kątem chemicznym jest dla dziecka niebezpieczna, dla jego zdrowia.

Etap do 6 miesiąca życia dziecka

W okolicach 3-4. miesiąca życia niemowlę zaczyna przygodę z motoryką dłoni. Świadomie, choć nieporadnie chwyta nawet przedmioty  podane mu w rączki. Warto wtedy wspomagać tę nowo nabytą umiejętność, kupując odpowiednie, ergonomiczne zabawki, dopasowane do małych dłoni. Bardzo dobrze sprawdzą się tu lekkie, tekstylne grzechotki, szeleściki, czy miękkie piłeczki wykonane z materiałów o  różnorodnych fakturach i cechach.

Warto jednak zwracać uwagę na jakość, a nie ilość zabawek, gdyż zbyt duża ilość bodźców może wywrzeć efekt przeciwny od zamierzonego, dlatego ogranicz liczbę zabawek w przestrzeni malucha.

Postaraj się o to, by kupić jedną uniwersalną, zabawkę pobudzającą kreatywność dziecka, ale dostosowaną do jego możliwości i jednocześnie działającą na rozwój poszczególnych zmysłów, właśnie w tym okresie życia.  Na okres, gdy  dziecko zaczyna ząbkować (zwykle około 6. miesiąca życia, choć zdarza się już wcześniej), dobrze zaopatrzyć się w gryzaki – zabawki pomagające poradzić sobie ze swędzeniem i bólem dziąseł, przez które przebijają się pierwsze ząbki.

Wśród typów zabawek dedykowanych dla tego wieku dziecka, a jednocześnie pobudzających kreatywność, znajduje się mata edukacyjna, która zarówno stymuluje niemowlaka w  różnych obszarach, jak i dostarcza mu wiele radości. Często maty takie są wyposażone w lusterka, grzechotki, szeleszczące materiały, umieszczone wewnątrz elementów, czy małe maskotki, po które dzieci chętnie wyciągają rączki, obracają się i pełzają, ćwicząc tym samym motorykę. Wybierając matę, warto zwrócić uwagę na wykonanie wszystkich elementów, jakość przyczepów, zatrzasków, drobnych zabawek i ocenić, czy można je samodzielnie wymieniać, by uatrakcyjnić pobyt dziecku na macie.

Gdy dziecko zacznie siadać samodzielnie bez podparcia

Ta umiejętność pojawia się u różnych dzieci w różnym czasie, średnio około 6 miesiąca życia. Proponuj wtedy zabawki umożliwiające zabawę w pozycji siedzącej. Są to układanki typu piramida-wieża, pozwalająca na układanie na sobie poszczególnych elementów rosnąco pod względem wielkości. Mogą to być też pierwsze duże klocki, z których można budować wieżę.

Kolejnym typem zabawek odpowiednim do wieku jest sorter – najczęściej wykonany z kolorowego plastiku lub drewna. Oczywiście, początki są trudne i  maluch nie będzie potrafił odpowiednio dopasować kształtów, jednak sama czynność wrzucania mniejszych elementów do sortera będzie dla niego bardzo satysfakcjonująca, a jednocześnie stymulująca Te zabawki rozwijają kreatywność dziecka, pomimo odwzorowywania kształtów. Powinny być lekkie, kolorowe i o ciekawych formach, wykonane w taki sposób, by nie zranić małych paluszków, a wzięte do ust nie będą mogły być przez maluchy połknięte.

Gdy minie 12 miesięcy życia dziecka

Dzieci powyżej 1 roku życia zaczynają samodzielnie stawać na nogach. Cechuje je więc, niezwykła ciekawość świata, który mogą poznawać przemieszczając się. Wraz z osiągnięciem umiejętności chodzenia maluch zaczyna dostrzegać coraz więcej niedostępnych wcześniej przedmiotów, zjawisk czy procesów. Aby jeszcze bardziej rozbudzić w nim tę naturalną chęć odkrywania, warto kupować zabawki, które adekwatnie do wieku wspomagają jego rozwój.

Wspomagaj rozwój swojego dziecka

W tym okresie życia sprawdzają się zabawki do ciągnięcia, prowadzenia przed sobą, pchacze, wózki. To także odpowiedni czas na pierwsze puzzle z kilkoma elementami (począwszy od 4 elementów do coraz większej ilości), które zachęcając atrakcyjnymi wzorami, doskonalą koordynację wzrokowo-ruchową dziecka, pobudzają i rozwijają wyobraźnię. Mają one także mają ogromny wpływ na intensywny rozwój jego małej motoryki (poprzez chwytanie małych elementów i precyzyjne dopasowywanie ). To także czas na klocki. Roczne dziecko może jeszcze układać je losowo lub budować z nich już pokaźniejszą wieżę, niż kilka miesięcy temu, ale już trzylatek stworzy kreatywne konstrukcje, bardziej złożone, z dużą ilością elementów, łączników.

Dobieraj zabawki stosownie do wieku i możliwości dziecka

Pamiętaj dobierać swojemu dziecku wielkość i ilość elementów układanek i klocków do wieku i możliwości malucha, by nie powodować frustracji i zniechęcenia, z powodu nadmiernej ilości elementów. Daj dziecku możliwość sprawdzenia się w ilości elementów układanek, stopniowo zwiększając ich ilość, pamiętając by na siłę nie starać się wyprzedzać jego możliwości, ale przez zabawki wspomóc rozwój.

Gdy alergia daje znać

Jeśli Twoje dziecko jest alergikiem lub pojawia się alergia w wywiadzie rodzinnym, zwróć szczególną uwagę na materiał, z jakiego wykonane są pluszaki i na ich wypełnienie. Szukaj takich, które łatwo i często będzie można prać, bez zniszczeń.

Regularne pranie maskotek pozwala oczyścić je z roztoczy i  zabrudzeń naturalnego pochodzenia, w celu ograniczenia alergizujących czynników w otoczeniu malucha.

Zabawki od 3 roku życia

Czas liczony powyżej 3 roku życia dziecka nazywany jest przedszkolnym. W tym okresie zmieniają się diametralnie jego potrzeby. U dziecka rozwija się logiczne i abstrakcyjne myślenie, zaczyna się rozwijać stopniowo umiejętność procesów analizy i syntezy otoczenia, więc przedszkolak chętniej zaczyna sięgać po różnego rodzaju gry logiczne i planszowe. Mogą to być zarówno znane wszystkim „Memory” czy „Grzybobranie” i „Chińczyk”, jak i bardziej złożone gry, których na rynku są niezliczone ilości, przy których dziecko ma okazję ćwiczyć takie umiejętności jak: liczenie, logika, refleks, pamięć lub koncentracja.

Jest to także wiek, gdy Twoja pociecha chętnie będzie bawić się różnego rodzaju figurkami, zwłaszcza gdy są zobrazowanymi postaciami z ulubionych bajek, czy filmów dla dzieci. Dziecko dzięki swojej bogatej wyobraźni, z ich udziałem realizować będzie przeróżne scenariusze zabaw związanych z obejrzanymi bajkami, ale także przeniesionymi do otaczającej je rzeczywistości. Dzieci często utożsamiają się z tymi bohaterami, wcielają w ich role.

Przedszkolak bardzo lubi też odgrywać różne role z życia codziennego, obserwując rzeczywistość domową, czy zastaną poza domem: sklep, pocztę, warsztat lub gabinet lekarski. Warto więc sięgnąć po zabawki, które mu to umożliwią. Wśród nich znajdują się m.in. minikuchnie, w których dziecko może przygotowywać dla ciebie „posiłki”, ale też kasy fiskalne z zestawem monet i banknotów do zabawy, czy torby dla małego lekarza, zestaw narzędzi dla mechanika, stanowisko fryzjera, miniwarsztat pełen wszystkich niezbędnych akcesoriów.

Wybór jest ogromny – od przedmiotów wykonanych z plastiku, po proste, bardziej ekologiczne – drewniane lub materiałowe. Nie zapominajmy też o książkach z treściami i formą adekwatną do wieku. Łamigłówki, rebusy, pola do kreatywnego wypełniania, czy z naklejkami są i atrakcyjne dla dziecka ale mają wpływ na jego kreatywność.

Czytanie, od wczesnych lat życia, daje dziecku bardzo dużą perspektywę do kształcenia wyobraźni. Dzieci w późniejszym wieku, które czytają, nie popełniają błędów ortograficznych i rzadko mają problemy ze stylem czy interpunkcją. Łatwiej im się uczyć, napotykają w wieku szkolnym na mniej trudności z wieloma przedmiotami.

Przedszkolakowi warto proponować zabawki do ćwiczeń i doprecyzowywania napięcia mięśniowego w palcach i dłoniach (motoryka mała), w postaci plasteliny, masy solnej, piasku kinetycznego, gliny i innych surowców. Te materiały gwarantują dobrą kreatywną zabawę.

Kupując zabawki dla dziecka, pamiętaj o jego potrzebach – zróżnicowanych, zależnych od poszczególnych etapów rozwoju. Czytaj zapisy na etykietach dotyczące wieku przeznaczenia zabawek. Zawsze zwracaj uwagę na jakość wykonania i upewnij się, że wybrane przedmioty są bezpieczne i posiadają odpowiednie atesty. Obserwuj dynamikę rozwoju swojego dziecka i z radością wspieraj, motywuj dostarczając i dopasowując odpowiednie zabawki. Mają one znaczący wpływ na to, jak rozwija się twoja pociecha.