Czwarty trymestr ciąży – najważniejsze informacje

Wasz noworodek właśnie po raz kolejny cicho kwili w łóżeczku. Uspakaja się, czując bliskość mamy lub taty, ich zapach, ciepło. A Wy macie za sobą kolejną nieprzespaną noc i zaczynacie szukać przyczyn tego, że maleństwo chce być wciąż na rękach, ciągle blisko. 

Tak może wyglądać właśnie tzw. czwarty trymestr ciąży. Co to znaczy i dlaczego bliskość w tym czasie jest taka ważna? A przede wszystkim, jak maluszkowi i sobie ułatwić funkcjonowanie w pierwszych miesiącach po urodzeniu?

Skąd się wziął czwarty trymestr?

4. trymestr ciąży to pojęcie, które pojawiło się niedawno, a za jego autora uważa się dr Harvey’a Karpa, który rozpropagował je w swojej bestsellerowej książce „Najszczęśliwsze dziecko w okolicy”. Jego nazwisko i książkę przywoływaliśmy już w tekście o otulaniu i zawijaniu niemowląt – można go znaleźć tutaj.

Koncepcja czwartego trymestru ciąży zakłada, że dziecko rodzi się około 3 miesięcy za wcześnie i pierwszy kwartał poza łonem matki to czas, kiedy jego organizm musi dojrzeć, dorosnąć do panujących „na zewnątrz” warunków.

Dlaczego dziecko nie rodzi się później?

Dlaczego zatem natura nie umożliwiła nam dłuższego rozwoju w życiu płodowym i 4. trymestru nie spędzamy w łonie matki? Teorii jest kilka.

  1. Dr Karp twierdzi, że 4. trymestr ciąży, czyli dodatkowe 12 tygodni w łonie matki sprawiłoby, że obwód głowy noworodka byłby na tyle duży, że nie byłoby możliwym urodzenie go siłami natury.
  2. Nieco inne zdanie ma antropolożka Holly Dunsworth z Uniwersytetu z Rhode Island. Według jej badań, opublikowanych w 2012 roku, poród następuje przeważnie około 40. tygodnia ciąży, a nie później, ze względu na rosnące zapotrzebowanie energetyczne płodu, któremu organizm matki nie byłby w stanie podołać w późniejszym okresie.

Ciekawie na temat pierwszych miesięcy życia dziecka wypowiada się dr Stuart Shanker, który określa ten okres jako wtórne gniazdowanie – kiedy wydatek energetyczny naszych dzieci, które są skrajnie przestymulowane nowymi bodźcami i niemal nimi „maltretowane”, jest większy niż przez poprzednich 9 miesięcy w łonie matki. Noworodkowi brakuje w systemie nerwowym mechanizmów, dzięki którym będzie w stanie się samoregulować, wyciszać i uspokajać. Więcej o koncepcji samoregulacji autorstwa dr Shankera pisaliśmy tutaj.

Czwarty trymestr ciąży to 12-tygodniowy okres następujący bezpośrednio po porodzie. Teoria z nim związana jest stosunkowo nowa i wynika z coraz głębszej wiedzy: z jednej strony o fizjologii płodu i noworodka, a z drugiej – o antropologicznym przystosowaniu ludzi do ciąży, porodu i adaptacji do życia poza łonem matki. Autorów cytowanych powyżej uznaje się za prekursorów tych twierdzeń, zaś same teorie naukowe publikowane są w światowych czasopismach.

Co się zmienia po urodzeniu?

Po narodzinach zmienia się właściwie wszystko i zaczyna się zupełnie nowy etap rozwoju.  Wyobraźcie sobie, że przez najbliższe 90 dni:

  • zyskacie wzrok, dotąd niezbyt sprawny, który potrafi skupić się na przedmiotach i podążać za ruchem przedmiotów
  • wasz mózg powiększy się o ponad 60%
  • zyskacie możliwość przyswajania nowych składników odżywczych, a w Waszym organizmie pojawią się nowe hormony
  • nauczycie się odróżniać pory dnia.

Czy to mało? Zdecydowanie nie, a to tylko niektóre z umiejętności, które człowiek rozwija w pierwszych miesiącach swojego życia. Już same te informacje sprawiają, że potrzeba bliskości rodzica w 4. trymestrze przestaje dziwić.

Jak przejść przez czwarty trymestr?

Co możemy zrobić, żeby pomóc dziecku i sobie w pierwszych miesiącach jego życia? Przede wszystkim w 4. trymestrze dajmy jemu i sobie czas oraz łagodność. A poza tym?

  • Warto zadbać o komfort karmienia poprzez dobór odpowiedniej dla Was i dziecka pozycji.
  • Wspaniałym rozwiązaniem, które zapewnia dziecku bliskość rodzica, a jednocześnie zostawia mamie i tacie sporo swobody, jest noszenie malucha w chuście (więcej o korzystaniu z chust można znaleźć tutaj).
  • Wasze dziecko w życiu płodowym, często dla ukojenia i wyciszenia ssało kciuk. Jeśli widzicie, że maluch ma dużą potrzebę ssania, postarajcie się mu to umożliwić, czy to poprzez podanie piersi, butelki lub smoczka.
  • W brzuchu mamy nigdy nie jest cicho. Do dziecka docierają dźwięki w postaci różowego szumu (więcej o działaniu szumu pisaliśmy tutaj). Jeśli macie możliwość, możecie wesprzeć się zabawką, która taki szum emituje.
  • Jeśli ktoś z Waszych bliskich zaoferuje pomoc, nie brońcie się przed jej przyjęciem! 4. trymestr to bardzo wymagający czas dla Was i dziecka, więc nawet gorący obiad lub kwadrans na szybką drzemkę lub kąpiel, podczas gdy naszym maleństwem zajmie się zaufana ciocia, dziadkowie czy przyjaciele, może być na wagę złota.

Wspólne przeżywanie i bliskość

Czy można „rozpieścić” dziecko podczas czwartego trymestru? Nie, pomimo niektórych komentarzy, że dzieci należy „uczyć”, że nie jesteśmy na każde ich wezwanie. Właśnie w tym okresie spełnianie ich wszystkich potrzeb uspokaja je i czyni bardziej pewnymi siebie, co przyniesie efekt w postaci „zrównoważonego” niemowlęcia.

Podsumowując, 4. trymestr, czyli  pierwsze miesiące życia naszego dziecka mogą być ogromnym sprawdzianem dla naszej wytrzymałości, dlatego warto korzystać z różnych rozwiązań, aby sobie i maleństwu ułatwić życie. Dzięki temu więcej uwagi będziemy w stanie poświęcić na przeżywanie tego czasu i budowanie więzi z dzieckiem. Pamiętajmy, że maluchy rozwijają się w błyskawicznym tempie i my, jako rodzice, mamy niesamowitą okazję ten rozwój obserwować i wspierać.


Autor: Marzanna Reśko-Zachara – Pediatra i neonatolog, Koordynator Oddziału Neonatologii w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Konsultacja medyczna

Marzanna Reśko-Zachara

Pediatra i neonatolog, Koordynator Oddziału Neonatologii w Klinice Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka, Instytut Matki i Dziecka

Dofinansowanie UE
Informujemy, iż w celu realizacji usług dostępnych w naszym serwisie, optymalizacji jego treści oraz dostosowania serwisu do Państwa indywidualnych potrzeb korzystamy z informacji zapisanych za pomocą plików cookies na urządzeniach końcowych użytkowników. Pliki cookies można kontrolować za pomocą ustawień swojej przeglądarki internetowej. Dalsze korzystanie z naszego serwisu internetowego, bez zmiany ustawień przeglądarki internetowej oznacza, iż użytkownik akceptuje stosowanie plików cookies. Więcej informacji zawartych jest w polityce prywatności serwisu.
Akceptuję