Pierwszy miesiąc życia dziecka to wyjątkowy czas dla całej rodziny. Czas radości i wspólnego poznawania się, ale często także czas wielu obaw o to, czy opieka nad noworodkiem w 1. miesiącu jest sprawowana prawidłowo. Także dla noworodka przyjście na świat to ogromna zmiana, dlatego niemal cały 1. miesiąc spędza on głównie na stopniowej adaptacji do życia poza brzuchem swojej mamy. Jak wspierać 1 miesięczne dziecko w rozwoju i co można zrobić, aby budować silną więź z maluszkiem, już od pierwszych dni?
Opieka w pierwszym miesiącu życia dziecka – kiedy odpada kikut pępowiny i jak o niego dbać? Jak często zmieniać pieluszkę u dziecka w 1. miesiącu życia i czym są wskaźniki skutecznego karmienia, które możemy skontrolować m.in. właśnie podczas przewijania maluszka? Ile je 1-miesięczne dziecko i jak powinna wzrastać jego waga? W tym wpisie przybliżymy niezbędne informacje oraz ciekawostki na temat pierwszego miesiąca życia noworodka.
Jak rozwija się dziecko w pierwszym miesiącu życia?
Gdy obserwujemy 1-miesięcznego noworodka zaraz po porodzie łatwo dostrzec, że jego ciało znajduje się w globalnym wzorcu zgięciowym: piąstki są mocno zaciśnięte (występuje także silny odruch chwytny), a rączki i nóżki są zgięte i przywiedzione do tułowia zarówno wtedy, kiedy noworodek leży na plecach, jak i na brzuszku.
Pod koniec pierwszego miesiąca życia dziecko zyskuje coraz większą mobilność w obrębie kończyn, wykonując od czasu do czasu energiczne, nieskoordynowane kopnięcia i wymachy rączkami. Także pod koniec 1. miesiąca życia dłonie dziecka są już nieco bardziej rozluźnione i można zaobserwować, jak maluszek je otwiera, jednak przez większą część dnia piąstki wciąż pozostają zaciśnięte.
Rodzice niemal z dnia na dzień są w stanie zaobserwować zmiany w zachowaniu dziecka w pierwszym miesiącu, m.in. podczas opieki, pielęgnacji czy zabawy, noworodek potrafi zaskoczyć opiekuna promiennym uśmiechem, jednak w tym okresie życia nie jest to jeszcze uśmiech świadomy.
Maluszek z biegiem czasu coraz uważniej przygląda się pochylonej nad nim twarzy rodzica szczególnie, jeśli ta znajduje się w odległości ok. 20 cm – wtedy dziecko jest w stanie dokładnie ją zobaczyć. Wzrok niemowlaka w 1 miesiącu życia wciąż jest bowiem w fazie intensywnego rozwoju, dlatego maluszek najlepiej widzi przedmioty w kontrastowych barwach, znajdujące się w niewielkiej odległości. Z kolei słuch noworodka w 1. miesiącu jest bardzo dobrze wykształcony, dlatego dziecko bez trudu rozpoznaje głosy mamy, taty czy rodzeństwa, znane mu jeszcze z czasów, kiedy przebywał w brzuchu mamy.
Na początku 1. miesiąca dziecko położone na brzuszku po pewnym czasie potrafi bardzo powoli obrócić główkę w druga stronę, jednak nie potrafi podeprzeć się na przedramionach, ani unieść głowy w górę. Pod koniec pierwszego miesiąca życia w leżeniu na brzuszku rączki noworodka wciąż są zgięte i zbliżone do klatki piersiowej, jednak dziecko potrafi już unieść główkę w górę na kilka sekund, wykonując ruchy tzw. dziobania (naprzemiennie, energicznie unosi główkę i odkłada ją na podłoże).
Jak zmienia się wygląd noworodka w 1. miesiącu życia?
Na początku 1. miesiąca życia dziecko ma zaróżowioną skórę, która w pierwszych dniach po narodzinach może być jeszcze pokryta swoistym meszkiem tzw. lanugo. Na skórze noworodka można niekiedy zaobserwować także białe krostki z czerwoną obwódką. Są one nazywane rumieniem toksycznym i stanowią jeden ze stanów przejściowych noworodka, który fizjologicznie może wystąpić po porodzie – po kilkunastu dniach krostki powinny samoistnie zaniknąć. Oczywiście jeśli stan skóry 1-miesięcznego niemowlaka w jakikolwiek sposób martwi rodziców, zawsze powinni skonsultować się z pediatrą lub położną.
Jeśli poród odbywał się siłami natury bardzo często zdarza się, że na samym początku głowa noworodka w pierwszym miesiącu życia może być nieco wydłużona i zniekształcona. W ciągu kilku najbliższych tygodni główka powinna nabrać właściwych, regularnych kształtów. Oczy noworodka tuż po narodzinach są opuchnięte i przez większą część dnia pozostają zamknięte, jednak już pod koniec pierwszego miesiąca życia dziecko coraz częściej otwiera je i przygląda się twarzom oraz zabawkom, znajdującym się ok. 20-30 cm od niego.
Opieka nad dzieckiem w pierwszym miesiącu: kiedy odpada kikut pępowiny i jak o niego dbać?
Położne w szkole rodzenia oraz w szpitalu dokładnie instruują rodziców, jak prawidłowo dbać o higienę kikuta pępowiny. Obecnie stosuje się pielęgnację tzw. metodą na sucho starając się, aby okolica pępka zawsze była czysta, sucha i miała stały dopływ powietrza (dlatego na początku 1. miesiąca życia niemowlaka zawijamy przedni brzeg pieluszki tak, aby odsłaniał kikut pępowiny).
Jeśli kikut zamoczy się podczas kąpieli 1 miesięcznego noworodka, wystarczy dokładnie i delikatnie osuszyć okolicę pępka przy użyciu jednorazowego gazika oraz patyczka higienicznego, którym docieramy do wszystkich zakamarków skórnych wokół kikuta. Jeśli kikut pępowiny zabrudzi się kupką lub zaobserwujemy sączenie się lepkiej wydzieliny, spryskujemy go obficie środkiem z oktenidyną, a następnie dokładnie osuszamy jednorazowym gazikiem oraz czystym patyczkiem higienicznym.
Gdy zaobserwujemy, że skóra wokół kikuta pępowiny 1-miesięcznego niemowlaka jest czerwona i nabrzmiała, a z kikuta sączy się wydzielina o nieprzyjemnym zapachu, należy udać się do pediatry. Prawidłowo pielęgnowany kikut pępowiny zwykle odpada w pierwszym miesiącu życia dziecka, po ok. 2-3 tygodniach od porodu.
Jak wspierać rozwój niemowlaka w 1. miesiącu, i jak budować z nim więź opartą na zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa?
Pierwszy miesiąc życia noworodek spędza głównie na spaniu i jedzeniu, dlatego rodzice często zastanawiają się jak, o ile w ogóle powinni bawić się z 1-miesięcznym niemowlakiem. Warto zrzucić z siebie presję wymyślania rozwijających zabaw, gdyż w pierwszym miesiącu życia niemowlaka najcenniejsza jest dla niego sama obecność rodziców i ich troska. Warto często tulić maluszka w ramionach szczególnie wtedy, kiedy płacze lub jest niespokojny.
Gdy 1-miesięczny noworodek nie śpi, można delikatnie położyć go na swoich udach, przybliżyć do niego twarz i spokojnym głosem przemawiać do niego oraz cicho śpiewać swoje ulubione piosenki. Wspaniałym sposobem na zabawę oraz budowanie więzi z niemowlakiem w 1. miesiącu jego życia są wszelkie czynności pielęgnacyjne, czyli niespieszna, pełna miłości opieka nad maluszkiem. Każdą zmianę pieluszki, karmienie czy kąpiel warto traktować jako wyjątkowe momenty bliskości.
Podczas opieki nad dzieckiem w pierwszym miesiącu ruchy rodziców powinny być dość wolne i spokojne, dzięki czemu maluszek poczuje się bezpieczniej.
Po kąpieli, jeśli pomieszczenie jest dobrze nagrzane (ok. 28 stopni Celsjusza) można wykonać dziecku spokojny masaż, delikatnie głaszcząc jego nóżki, rączki, brzuszek i plecki (warto sprawdzić metodykę masażu niemowląt wg Shantala). Nagłe, ostre światło, nieustannie grający telewizor czy migające, głośne zabawki mogą podrażnić wrażliwy wzrok oraz słuch 1-miesięcznego noworodka i szybko doprowadzić do przebodźcowania.
Oprócz pełnej spokoju opieki nad dzieckiem w 1. miesiącu (maluszek doskonale wyczuwa emocje rodziców) warto jak najczęściej układać niemowlę na brzuszku, szczególnie w czasie jego aktywności. Dzięki temu dziecko już w pierwszym miesiącu będzie miało okazję ćwiczyć mięśnie obręczy barkowej, pleców oraz brzucha, których siła jest niezbędna do dalszego, harmonijnego rozwoju.
Jak często zmieniać pieluszki u dziecka w pierwszym miesiącu życia i dlaczego trzeba to robić częściej, niż rzadziej: podstawowa opieka nad maluszkiem, krok po kroku
Gdy noworodek zaczyna 1 miesiąc życia rodzice bardzo często zastanawiają się nad podstawową kwestią dotyczącą opieki i pielęgnacji, czyli nad częstotliwością zmiany pieluszek. Skóra dziecka w 1. miesiącu jest bardzo delikatna, dlatego długotrwały kontakt z moczem, a szczególnie z kałem może doprowadzić do powstania podrażnień czy odparzeń.
Niezależnie od tego, czy zdecydujemy się na pieluszki jedno- czy wielorazowe, należy wymieniać je jak najszybciej kiedy zorientujemy się, że 1-miesięczny noworodek zrobił kupkę i nie rzadziej niż co 3 godziny, w przypadku zrobienia siusiu.
Większość pieluszek jednorazowych posiada zewnętrzny wskaźnik wilgoci, który bez potrzeby zdejmowania pieluszki pozwala stwierdzić, czy 1-miesięczne niemowlę zrobiło siusiu. Do oczyszczania skóry w okolicy okołopieluszkowej warto wybrać duże waciki jednorazowe nasączone czystą, ciepłą wodą.
W pierwszym miesiącu życia dziecka zbyt częste używanie chusteczek nawilżanych może doprowadzić do powstania podrażnień, choć to kwestia indywidualna.
Po oczyszczeniu i osuszeniu skóry dziecka, we wszystkie fałdy skórne oraz między pośladki nakładamy krem pod pieluszkę, dedykowany dla niemowląt od pierwszego dnia życia. Teraz można już założyć pieluszkę pamiętając, aby w 1. miesiącu życia noworodka zawijać jej przedni brzeg tak, żeby nie zasłaniać kikuta pępowiny. W związku ze zmianą pieluszek nie można pominąć bardzo ważnej kwestii, jaką są wskaźniki skutecznego karmienia niemowlaka w 1. miesiącu życia.
Ile je noworodek w 1. miesiącu i jak szybko powinien przybierać na wadze?
W pierwszych dniach po porodzie noworodek jednorazowo wypija ok. 80-90 ml mleka, jednak pod koniec pierwszego miesiąca życia ssie już efektywniej, a jego żołądek powiększa się na tyle, że jest w stanie pomieścić ok. 140 ml pokarmu.
Karmienie piersią na żądanie jest najbardziej zalecanym sposobem żywienia niemowląt, dlatego jeśli u świeżo upieczonej mamy występują problemy z laktacją, bez wahania powinna zgłosić się do swojej położnej i/lub Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego. Niemowlę w 1. miesiącu karmimy na żądanie, czyli ok. 8-12 razy na dobę (w tym minimum raz w nocy).
Jakie są oznaki głodu u 1-miesięcznego dziecka?
Maluszek jest niespokojny, obraca główkę na boki i szuka ustami piersi swojej mamy. Zaraz po porodzie u noworodków dochodzi do tzw. fizjologicznego spadku masy ciała, który trwa do około 3 doby życia i może wiązać się z utratą do 10% urodzeniowej masy ciała. Od 4. doby życia waga noworodka po spadku powinna ustabilizować się, a następnie zaczyna stopniowo wzrastać.
W pierwszym kwartale życia niemowlę powinno przybierać na wadze ok. 182-217 gram tygodniowo. Oprócz prawidłowego przyrostu masy ciała o tym, że niemowę w 1. miesiącu najada się, świadczą także wskaźniki skutecznego karmienia, czyli określona ilość stolców oraz zmoczonych pieluszek w ciągu dnia.
Stolec:
- W 1-2 dobie po porodzie dziecko powinno oddać 2-4 stolce (smółka).
- 3-4 doba po porodzie: stolców powinno być 3-4.
- 4-7 doba to minimum 2 dość obfite stolce.
- Gdy dziecko skończy tydzień, aż do końca 1. miesiąca życia powinno oddawać minimum 3 stolce dziennie (może nawet oddawać 8-9 obfitych, pakowanych stolców i jest to całkowicie normalne, szczególnie w przypadku karmienia piersią).
Mocz:
- 1-2 doba po porodzie, to 1-2 zmoczone pieluszki.
- 3-7 doba to ok. 4-6 pieluszek, w których wskaźnik wilgotności zabarwił się, sugerując oddanie przez noworodka moczu.
- Od 8 doby do końca pierwszego miesiąca życia niemowlę powinno dziennie moczyć ok. 8 pieluch lub więcej.
Jak widać, noworodek w 1. miesiącu życia powinien wypróżniać się codzienne, dlatego jeśli maluszek przez cały dzień nie zrobił kupki, należy udać się z nim do pediatry.
